*Ganadería/Animales domésticos

La actividad diaria en Xares hasta mediados del siglo pasado, ha estado totalmente relacionada con la ganadería, puesto que el ganado era la principal fuente de subsistencia tanto como alimento para obtención de carne, leche, huevos, etc., como para las labores agricolas y de obtención de los demás productos, por lo que cada casa tenía no menos de cuatro o seis vacas, bueyes o toros, con los que procurarse carne y leche, además de su utilización en el campo, también era frecuente uno o dos cerdos, con los que conseguir alimento para el resto del año, ovejas, cabras y carneros de los que obtenian carne, leche y lana para la confección de ropa, gallinas para la obtención de huevos y carne y conejos o liebres, aparte de un caballo, yegua o burro que utilizaban como apoyo a las labores agrícolas.
Eran varias y variadas las razas de ganado que existían en el pueblo, ya que las ferias eran el principal mercado al que llegaban los ejemplares procedentes de diversas partes de galicia y de la zona de Sanabria y aunque algunos de estos animales domésticos ya los hemos relacionado en el apartado de "Fauna", vamos a referirnos en este apartado el resto de los animales que han convivido con los habitantes de Xares:
GANADO BOVINO:
Raza Vianesa: Era la principal raza de ganado bovino que poblaba Xares, llamada también vaca do país o portexa, tiene su origen en la comarca do Bolo, en el oriente de la provincia de Ourense, muy cerca de nuestro pueblo, limitando con Sanabria, con la Serra do Eixe, con la Serra Calva, con el parque natural de O Invernadoiro, con la Serra de Queixa y con la comarca de A Frieira, pero fué en las zonas montañosas de los ayuntamientos de Chandrexa de Queixa, Manzaneda y A Pobra de Trives, donde existieron muchos animales de esta raza, llegando hasta el occidente del macizo central ourensano, en los ayuntamientos de Vilar de Barrio, Montederramo, Maceda, Celeiros y A Veiga, donde como cabeceras de estas comarcas encontramos Viana do Bolo, de la cual toma el nombre esta raza y puntos principales de comercio ya que a sus ferias, que se celebran durante Julio, Agosto y Septiembre, acudían los tratantes de ganado más importantes a comprar bueyes, que serían embarcados después en el ferrocarril en A Rúa o en Monforte de Lemos para ser exportados a otras regiones.
Las condiciones orográficas de A Terra do Bolo, la comarca más montañosa de toda la provincia, dificultaron la mecanización agrícola y permitieron el mantenimiento de los sistemas de explotación tradicionales, necesitados de animales con una fuerte adaptación al medio, hecho que le permitió a la raza Vianesa mantener el mayor censo de todas las Morenas Gallegas.
La raza Vianesa deriva del tronco Cántabro, siendo una raza de trabajo y lechera y abarca, como hemos indicado, desde la comarca originaria, hasta la totalidad del macizo central ourensano (Serra de Queixa, montes de O Invernadoiro y Serra de San Mamede), zona que constituye, excepto en el caso de la raza Cachena, un punto de encuentro de todas las demás razas autóctonas. Así, a las poblaciones acercadas por esta raza desde el oriente y por la Frieiresa desde el sureste, hay que sumarles la influencia de las razas Limiá y Caldelá por el suroeste y norte, respectivamente.
A este contacto no se pudo sustraer la Vianesa, que colaboró en la génesis del variado mosaico multirracial que aparece en este territorio, en el que encontramos animales portadores de características comunes a todas las razas, pero de difícil situación en alguna de ellas.
La cualidad más apreciada de esta raza es la rusticidad, lo que permite su perfecta adaptación al medio montañoso en el que se desenvuelve, a lo que habría que sumarle la condición de buena lechera, que se traduce en un elevado ritmo de crecimiento de los terneros y una fuente de manutención humana añadida.
El sistema de explotación sigue las pautas tradicionales rurales de alimentación en establo durante la fase de clima adverso, generalmente durante el duro invierno y de pastoreo en prados, bosque y matorral, durante el resto del año.
La raza bovina Vianesa agrupa animales de perfil recto a subcóncavo y formato medio, siendo el peso medio es de 560 kgs. para las hembras y de 850 kgs. para los machos y la alzada media a la cruz de 132 cms. para las hembras y de 138 cms. para los machos.
Su cabeza es de tamaño pequeño, con la cara alargada que se estrecha hacia el hocico, donde presenta mucosas oscuras y orla blanquecina, con cuernos en gancho corto con media luna en los machos, y alargados en las hembras, en las que nacen por delante de la línea de prolongación del testuz, dirigiéndose lateralmente, hacia delante y arriba, para continuar describiendo una amplia espiral y terminar con las puntas hacia atrás, de un color nacarado por la cepa y por la pala, con las puntas oscurecidas, con orejas grandes y peludas y un cuello proporcionado al tamaño corporal, más largo en las hembras, y ligeramente enmorrillado en los machos.
Su tronco es amplio, con línea dorso-lumbar que tiende a la horizontalidad, con la grupa a mayor altura, ligeramente derribada y con escasa formación de las nalgas.
Sus extremidades son de longitud media, bien dirigidas y aplomadas, con articulaciones robustas y pezuñas duras y resistentes.
El sistema mamario está compuesto por una ubre bien insertada, pezones simétricos, piel fina y con abundante protección pilosa.
Esta raza tiene capa castaña, con expresiones más oscuras en los toros y más claras o rubias en los terneros. Los tonos más oscuros nunca faltan en cabos y extremos, pero también se distribuyen con intensidad por las diversas regiones corporales dando lugar a una variada presentación de particularidades (caras ahumadas, ojalado, listón, lombardo, alabardo, aldinegro, etc.), siendo características etnomónicas las abundantes formaciones pilosas más claras y bastante caídas sobre la frente (flequillo) y en el pabellón auricular (pendientes).
En su tamaño, los rangos de alzada a la cruz, a la mitad del dorso y a la grupa son de entre 128 y 146 cms., 123 y 141 cms. y 133 y 150 cms. respectivamente para las hembras y de entre 131 y 155 cms., 126 y 150 cms. y 136 y 160 cms. respectivamente para los machos.
Raza Frieiresa, vaca del país, mirandesa o portuguesa, tiene su origen en la comarca de A Frieira, que abarca el municipio de A Mezquita y más concretamente las aldeas de O Pereiro, A Vilavella, A Canda, Santigoso, Castromil, Cádavos, Manzalvos, A Esculqueira y Chaguazoso, y tiene como área de dispersión O Canizo y O Tameirón en el municipio de A Gudiña, y Hermisende y A Teixeira en la provincia vecina de Zamora.
Es un raza con una triple aptitud, trabajo, leche y carne. Antiguamente, más de trabajo, y que actualmente dado que la maquinaria ha sustituido a los animales en el trabajo agrícola, se orienta para la producción cárnica.
Su origen deriva del ganado ibérico, esta raza es una destacada rama del tronco Cántabro, que localmente tenía gran preponderancia sobre otras razas locales con las que convivía.
La raza Frieiresa se formó en A Frieira y que de aquí se extendió la otras zonas, siendo antepasado de otras razas. Las informaciones sobre la raza son, en general, escasas y tampoco aportan demasiada claridad.Desde el punto de vista racial, la provincia de Ourense se caracterizó por la gran variedad de tipos debido a las diversas y distintas características ecológicas, dando origen a grupos minoritarios, como es el caso de la verinense, a la que actualmente no se le concede ni la categoría de variedad étnica. Esta raza toma su nombre de la comarca de A Frieira, localizada al sureste de Ourense, tiene como área de dispersión los ayuntamientos ourensanos de A Gudiña, Riós y Vilardevós, llegando incluso a otros del macizo central y a las aldeas de Hermisende y A Teixeira en la provincia de Zamora.
Es una raza con buenas características de rusticidad, facilidad de manejo y mansedumbre, lo que la hacía muy apreciada para el trabajo agrícola.
Es indudable que tuvieron un papel importante en la renta de los ganaderos de la zona, pero sus reproductoras fueron cruzadas indiscriminadamente en la antigüedad, sin tener en cuenta la necesidad de reponer los grupos con individuos de idénticas características para preservar la raza. Al desaparecer la necesidad de tracción animal, debe reorientarse su aprovechamiento como productora de carne de calidad, comercializando los becerros al destete.
Predomina la explotación familiar con un reducido número de cabezas que aprovecha el pastoreo durante el día y la estabulación por la noche, el sistema más tipico y arraigado en la zona.
Las vías de comunicación abrían camino a las influencias foráneas y, por otra parte, las características de la propiedad y disposición del terreno impedían el mantenimiento de grandes manadas. Las reproductoras de esta raza sobrevivieron diseminadas por las distintas explotaciones, mezcladas con otras razas, lo que hizo prácticamente imposible su recuperación.
La raza bovina Frieiresa agrupa animales de tamaño medio a grande, de perfil subcóncavo a cóncavo, presentando proporciones longilíneas, con tendencia a la convexidad de las masas musculares.
Su peso medio es de 600 kgs. en las hembras y de 860 kgs. en los machos y la alzada media a la cruz 131 cms. en hembras y 141 cms. en machos.
Su cabeza es pequeña y corta, su testuz saliente, su frente y morro anchos, dando a la cabeza un aspecto chato, con labios gruesos, cuernos rudimentarios y mal orientados, largos dirigiéndose hacia delante y hacia abajo, terminando en alto y con las puntas ligeramente hacia fuera, de color claro y con las puntas oscurecidas y sus órbitas muy destacadas. Las orejas largas, horizontales y peludas, el cuello delgado, badal discreto en hembras y ligero morrillo en machos.Tiene un tronco largo y harmónico, con cruz ligeramente saliente, dorso ensillado y lomo ancho, a veces algo deprimido, amplio pecho, tórax profundo, costillares arqueados y vientre de gran capacidad, de grupa amplia y ligeramente derribada con el sacro elevado y horizontal.
Sus extremidades son de una longitud media, asentadas, bien aplomadas y pezuñas duras.
El sistema mamario es de buen tamaño de la ubre, con pezones de implantación correcta, con la piel fina y engrasada.Tiene capa castaña lavada, más oscura en los machos y más clara en las crías, con un oscurecimiento en cara, cuello, papada, antebrazo y región ventral, si bien el hocico está rodeado de una auréola blanca, con las mucosas visibles y bordes palpebrales pigmentados en negro.
Su pelo largo y abundante en la región frontal da origen a una guedeja rubia dorada característica, sobre todo en machos, es muy abundante también en el borlón de la cola.
De su tamaño los rangos de alzada a la cruz, a la mitad del dorso y a la grupa son entre 128 y 145 cms., 125 y 140 cms. y 133 y 150 cms. respectivamente para las hembras y entre 131 y 156 cms., 126 y 151 cms. y 136 y 161 cms. respectivamente para los machos.
GANADO OVINO
Oveja gallega:
Antiguamente era muy frecuente en Xares, que cada familia tuviera varias cabezas de ganado ovino, que se pastoreaban conjuntamente en un rebaño comunal. Por cada 6 cabezas, un representante de cada casa, debía pastorear durante todo el día con el total del rebaño, yendo siempre 2 pastores, que por riguroso orden comenzaban su turno por la parte de arriba y por la de abajo del pueblo, siempre acompañados por el perro del rebaño, que curiosamente esperaba cada mañana a la puerta del pastor que tenia turno ese día.
A primera hora de la mañana, al toque de las campanas, cada vecino abría las puertas de su establo y las ovejas salían para juntarse en el centro del pueblo y formar un abundante rebaño que pastoreaba en los montes del puelo durante todo el día hasta comenzar la noche.
Quizá hubiera varias razas de ovejas, pero lo mas probable es que la mas abundante fuera la oveja gallega, llamada también churra gallega, oveja del país o meiriña, si bien estas denominaciones son incorrectas. Su área de origen es toda la zona de Galicia, siendo apta para carne y lana.
Su origen filogenético no está muy definido, ya que nunca se le prestó especial atención. El interés por esta raza surge cuando la ovinotecnia moderna se fija en las ovejas prolíficas de ciertas razas foráneas, enterándose de que en Galiza existía un grupo étnico con estas características.
La raza ovina gallega, procede del tronco Ibérico (Ovis aries ibericus), aunque sobre la población originaria influyeron un elevado número de grupos étnicos, que incidieron con distinta intensidad en las diferentes zonas o comarcas. Entre las razas que más influyeron en la Ovella Galega destacan la merina y con menor intensidad, la castellana, la lacha y la churra.La raza ovina gallega se encuadra en el tronco Entrefino, (Ovis aries celtibericus), reforzado o potenciado por alguna influencia de sangre merina.Originariamente la raza estaba dispersa por toda la comunidad gallega, aunque había una mayor concentración en la zona central y en la provincia de Ourense. En la actualidad los ejemplares en pureza se encuentran fundamentalmente en la zona de montaña de Lugo, Ourense, Pontevedra y en el litoral de A Coruña.
La aptitud principal y casi exclusiva de la raza es la producción de carne de alta calidad, comercializándose sus crías a los dos o tres meses de vida. La producción de leche es alta pero, debido a la alta prolificidad de la raza, se utiliza integramente en la alimentación de los corderos. La producción de lana, antiguamente muy apreciada por su alta calidad, presenta actualmente problemas de comercialización.Actualmente se intenta recuperar esta raza por sus múltiples ventajas a la hora de explotarla en régimen extensivo-semiextensivo. Posee unas importantes cualidades productivas por su alta fecundidad y prolificidad; lo normal son los partos dobles y, muy frecuentes, los múltiples. Estas características, añadidas a su excelente instinto maternal y a su alta producción lechera, hacen que las hembras logren sacar adelante los corderos, prácticamente sin apoyo externo del ganadero. A todo esto hay que añadirle la gran facilidad de parto que poseen, su alta rusticidad y la gran resistencia a las enfermedades.Al ser animales que se alimentan casi exclusivamente de lo que ingieren en el pasto y que poseen una gran agilidad para llegar a sitios inaccesibles para otro tipo de ganado, con excepción del caprino, resultan ideales para aprovechar zonas que se habían abandonado, al no encontrarseles ninguna utilidad agrícola, y también a la hora de limpiar zonas de monte.Antiguamente se sostenían en dos tipos de explotaciones diferentes; unas, en las zonas de montaña, mediante las “veceras” (rebaños comunitarios), que pastoreaban las zonas altas e inaccesibles para el vacuno; y otras, en las zonas de valle o en las vertientes de los montes próximos. En estas últimas, los animales se explotaban conjuntamente con el ganado vacuno como una producción complementaria, ya que las ovejas se sostenían con lo que dejaba o no podía alcanzar el vacuno, y no necesitaban una atención especial ni una mano de obra cualificada.Además de todo lo anterior, producían una beneficiosa acción sobre los prados, alisando los agujeros que producían las huellas del vacuno, y contribuían positivamente a la fertilización de los campos.Actualmente, las veceras prácticamente desaparecieron y los rebaños normalmente son sólo de ovejas. Aún quedan algunos mixtos (ovejas y cabras) en las zonas de sierra y otros de pequeño tamaño que acompañan a las vacas.
La raza ovina gallega agrupa animales de pequeño tamaño, de proporciones equilibradas, enlanados y de color blanco, dedicados a la producción de carne. Su cabeza es de tamaño pequeño, de perfil fronto-nasal generalmente recto, tendiendo a subcóncavo, generalmente desprovista de cuernos en las hembras y, de tenerlos, estos son rudimentarios; en los machos se pueden presentar y en este caso predominan los de espiral doble, con una frente ancha, cara alargada y estrecha, destacando la nariz alargada, el morro fino y orejas horizontales de tipo medio, con un cuello poco musculoso y de mediana longitud.
Su tronco es estrecho y de medidas proporcionadas, con la línea dorso-lumbar recta o ligeramente ascendente hacia la grupa, que es corta y algo caída y sus extremidades son muy finas, desnudas, sin pelo y bien aplomadas, la cola es muy larga, de nacimiento bajo, dándole un aspecto característico a esta raza y sus mamas están bastante desarrolladas en proporción con el tamaño del animal.Su color es blanco uniforme, aunque pueden verse ejemplares que presentan manchas irregulares e inconstantes en cabeza y miembros de color castaño a cobrizo. La presencia del color negro es escasa, aunque casi todo rebaño posee una oveja negra.
Los rangos de alzada para el ecotipo de montaña se sitúan entre los 44 y 58 cms. en las hembras y entre 55 y 65 cms. en los machos, situandose su peso entre los 20 y 35 kgs. en las hembras y entre 30 y 40 kgs. en los machos.
GANADO EQUINO
El burro o asno (Equus asinus) es un animal doméstico de la familia de los équidos, equidae y cuyos ancestros salvajes son africanos.La palabra burro es un derivado regresivo del latín tadío "burricus" que significaba caballo pequeño; "caballus" era un 'caballo castrado' usado para tirar o cargar.
Los burros son equinos generalmente más pequeños y con orejas más largas que el caballo doméstico. Son mamiferos y los utilizan frecuentemente para ir con el rebaño, para llevar el ganado a pastar a los prados o al monte o para llevar el trigo al molino y transportar posteriormente la harina, de ahí que también se les llame burro fariñeiro.
Un burro macho puede ser cruzado con una yegua y producir una mula o mulo si es macho, y un caballo macho puede ser cruzado con una burra y producir un burdégano.Un burdégano es un animal híbrido resultante del cruce entre un caballo y una asna, con las orejas largas, como la madre y que conserva del caballo tan sólo la cabeza, que es larga y delgada, con amplias patas, cola peluda en toda su longitud y el clásico relincho, presentando formas menos perfectas, siendo de menor tamaño que el asno y revelando el carácter perezoso de la madre.
Como animal híbrido, el burdégano casi siempre es estéril debido a la diferenciación en el número de cromosomas en el núcleo (Equino 64 y burro 62), lo que hace que al combinarse salgan crías (mula o burdegano) con 63 cromosomas, lo que al ser impares hace que no se dividan en forma equitativa durante la meiosis.Las mulas son extraordinariamente dóciles, fuertes y resistentes, por lo que se consideran unos animales particularmente valiosos a la hora de llevar cargas pesadas durante largas distancias, sobre todo en terrenos montañosos y desérticos; antiguamente solían transportar el agua usada para apagar los incendios, ya que su desarrollado sentido de la obediencia prevalece incluso sobre el miedo natural al fuego. Los burdéganos, en cambio, son bastante pequeños y débiles. El burro salvaje se llama onagro.
Desde comienzos de la historia, los burros han sido utilizados para trasladar cargas, tirar de carros y transportar personas, ya que a pesar de no ser tan rápidos como el caballo, tienen una larga vida, su mantenimiento es menos costoso, tienen una gran resistencia y son ágiles en caminos deteriorados.
Los burros tienen una larga reputación por su terquedad, pero esto se debe a la malinterpretación de algunas personas de su sentido de autoperseveración altamente desarrollado. Es difícil forzar a un burro a hacer algo que contradice sus propios intereses. Son animales inteligentes, cautelosos, amistosos, juguetones e interesados en aprender. Una vez que se haya ganado su confianza pueden ser buenos compañeros en trabajo y recreación y por esta razón ahora son conservados como mascotas en algunos países, en los que su uso como animales de carga ha desaparecido. También son populares por pasear niños en algunos lugares turísticos y de recreación.
El burro fue símbolo del dios griego dionisio, de hecho existen numerosas referencias al burro en la Biblia Hebrea, por ejemplo en la Roma Antigua, el asno, por las dimensiones de su falo, estaba consagrado a Príapo a quien era ofrecido en sacrificio, desde que este dios había matado uno en la expedición de Baco a las Indias por haber tenido la insolencia de disputarle el premio de la fuerza.
La larga historia del uso de burros por los humanos significa que hay un gran almacenamiento de referencias culturales a éste.
Los romanos tomaban el encuentro con un asno como presagio de calamidades.
El asno de oro es una ingeniosa novela escrita por el autor latino Lucio Apuleyo donde se encuentra el célebre episodio de Psiquis.
En el folclore europeo encontramos referencias al poder curativo de la cola de burro en casos de tosferina y picaduras de escorpión.
El burro ha sido por mucho tiempo símbolo de ignorancia. Algunos ejemplos se pueden encontrar en Sueños de una noche de verano de Shakspeare y en numerosas fábulas.
Es famoso el burro Platero, de la obra de Juan Ramón Jimenez "Platero y yo".
En la obra maestra de literatura española El ingenioso hidalgo don Quijote de La Mancha, el asno de Sancho Panza se llama Rucio.
En la película de Shrek y sus secuelas uno de los protagonistas es un asno parlante.
Los asnos pertenecen a la familia de los équidos, y a su vez se clasifican en el orden de los perisodáctilos. El asno salvaje africano se clasifica como Equus asinus, el onagro como Equus hemionus onager, el kiang como Equus hemionus kiang, el khur como Equus hemionus khur y el kulán como Equus hemionus hemionus.En España, se han diferenciado históricamente tres razas de burros: el Asno Andaluz, el Asno Catalán y el Asno Zamorano Leonés, que como su nombre indica ocupan pequeñas áreas de Andalucía, Cataluña y Castilla y León respectivamente. Recientemente se han diferenciado dos razas más: el Asno de las Encartaciones, en el País Vasco y el Asno Majorero, en las Islas Canarias. El resto de la población asnal española se denomina Asno Común, con una gran variación morfológica y genética.
El Asno Zamorano Leonés tuvo su momento de esplendor en el siglo XIX y a principios del XX, cuando el cruce con yeguas daba lugar a magníficas mulas de las que dependía la labranza y el transporte del territorio de Castilla y León. Se considera que el área donde se conformó la raza con las características actuales es el oeste de la provincia de Zamora: desde Sanabria hasta la comarca de Sayago. Esta región se caracteriza por un clima típicamente continental, con veranos calurosos y secos e inviernos fríos.
A partir del siglo XVIII y a medida que en España aumenta la superficie cultivada y se amplían los intercambios comerciales entre diferentes regiones, la mula adquirió gran importancia como animal de tracción y transporte lo que aumentó su valor en gran medida. Es en zonas próximas con más condiciones agrícolas y económicas, como son el sureste de la provincia de León y el noreste de la de Zamora, donde se generalizó en esta época el uso de esta raza para cruzar con caballos y surtir al boyante mercado de las mulas, que cayó rápidamente con la llegada del ferrocarril y de la maquinaria agrícola.
Caballo pura raza gallega, tiene otras denominaciones incorrectas como caballo del país, pony gallego, faca gallega y faca galizana.Su área de origen se amplia a toda Galicia, siendo apto para la equitación de ocio y deportiva.
El Caballo de Pura Raza Gallega galopando antaño en estado salvaje por las tierras gallegas formando abundantes manadas, como herencia viva de nuestros antepasados que ocuparon esta misma tierra en la que vivimos, es la única raza equina autóctona de Galicia descrita actualmente. Es un animal sobrio y resistente, tras entregarse durante milenios como sustento alimenticio del hombre, fue posteriormente usado durante siglos como caballo de guerra de los ejércitos y, durante los tiempos de paz, ayudó en las labores de nuestros campos, pasando a formar parte del acervo natural, cultural, social, ambiental y histórico de Galicia.Las primeras evidencias de la presencia de caballos en Galicia son unos petroglifos en Viladesuso, en la zona de A Groba que representarían carros arrastrados por caballos. El origen de los grabados de esta losa se sitúa, con toda seguridad, en la Edad de Bronce (De 2.000 a 2.500 años antes de Cristo). Posteriormente, en el área de pastoreo del curro de Sabucedo se descubrió un complejo rupestre, en el que se logró identificar cinco caballos, algunos de ellos en actitud de trote. Otra prueba de la existencia de caballos salvajes en Galica en los tiempos protohistóricos es la diadema de Ribadeo en la que se observan estampaciones claras de caballos montados por el hombre, crías más jóvenes a su lado y guerreros en escena. A pesar de la existencia anterior de caballos salvajes en Galicia, hoy la teoría más comúnmente aceptada sobre el origen histórico del Caballo de Pura Raza Gallega es la mantenida por algunos autores que afirman que con la llegada del pueblo celta (600-500 antes de Cristo) que venía de las rutas del norte, se introdujo en la Península Ibérica una joven población caballar: un caballo elipométrico de poca alzada, de cabeza pequeña, las orejas cortas, grupa fuerte, pelo basto y de capa oscura. Estos autores consideran que este tipo de caballo introducido por los celtas es el antepasado directo de las razas caballares autóctonas existentes hoy en el norte peninsular.Los aparejos descubiertos en las tumbas, presuntamente célticas, hacen pensar que este pueblo fue el primero en domesticar el caballo, hasta ese momento cazado exclusivamente con fines alimenticios.En tiempos históricos las referencias a los caballos que pastaban en los montes de Galicia son frecuentes. Estrabón, Plinio, Marcial, Silvio Itálico y Columela, entre otros, mencionan su existencia y elogian alguna de sus cualidades. Son también frecuentes las alusiones durante la época de la reconquista. Así, se rememora en Os Buios el día de San Bartolomé, donde cada año se elegían los caballos que debían suministrar a las fuerzas de la caballería cristiana.A partir de los Reyes Católicos, las alusiones a la abundancia de cría caballar de Galicia son constantes. Está clara la vinculación entre la cría de caballos en algunas zonas y la pertenencia y dominio de los poderosos conventos. Saa Bravo dice a este respecto que "es interesante recordar como la cría caballar, en esa forma de libertad por nuestros montes, ya la encontramos en los días de la actividad colonizadora de los monjes, siglo X y XI, vinculada a los núcleos que poco a poco van surgiendo alrededor de los conventos". Muchas de las poblaciones caballares que aún existen coinciden con las que en otros tiempos tuvieron vinculación directa con los conventos, con la Iglesia o con sus instituciones.Un factor clave en el delicado proceso de conservación histórica de las poblaciones caballares en libertad en Galicia fue la extrema rusticidad de los montes gallegos, medio natural en el que se desarrollan desde siempre, y que ejerció de barrera frente a los mestizajes caprichosos que desvirtuaron casi todas las razas que pastoreaban antaño las tierras de Iberia.La opinión generalizada es que la población equina desciende, en mayor o menor medida, de un tronco común, el tronco Celta, llegando a nuestros días más o menos mestiza, igual que toda la población que dio lugar a otras razas afines, desde Portugal hasta Escocia e Islandia, y que hoy representan las siguientes razas: el Garrano portugués, el Caballo de Pura Raza Gallega, el Asturcón, de Asturias, el Pottoka Vasco, el Caballo de Merens, el Bardigiano, de Italia, el Landés, de Francia, el Islandés, de Islandia, el Shetland y el Highland, de Escocia, el Connemara, de Irlanda, el Dartmoor, Exmoor, Galés, Fell y New Forrest, de Gran Bretaña y los extinguidos Thieldon y Faca Soriana.Todas estas poblaciones equinas, aunque procedentes de un tronco común, el Celta, estuvieron sometidas a lo largo de los siglos a diferentes condiciones ambientales y a distintos grados de presión humana, por lo que inevitablemente se fueron separando de una raíz principal; además, cada una de ellas sufrió diferentes grados de intrusión de sangres foráneas, dando lugar a mestizajes más o menos evidentes. A pesar de todos estos avatares, estas poblaciones equinas mantuvieron siempre bastantes rasgos morfológicos y genéticos en común, lo que permitió seleccionar en cada una de ellas un determinado número de individuos con características identificativas de grupo (derivadas de la adaptación a las circunstancias que les tocó vivir) y conservando, al mismo tiempo, ciertas peculiaridades que las hacen similares entre ellas y directamente relacionadas con ese tronco común. A finales de la década de los ochenta y principios de los noventa la sociedad gallega, y en particular la Administración autonómica y el colectivo universitario, siguiendo las recomendaciones de organismos internacionales como la FAO, ONU y UNEP, de protección, valoración y conservación de las razas de animales domésticos en peligro de extinción, se comenzó a preocupar porque, aunque la población de caballos en libertad en los montes gallegos se mantenía en censo, el acervo genético más primitivo se estaba perdiendo debido a la introducción en los montes, por parte de los ganaderos, de sementales mestizos de otras razas con mejores aptitudes cárnicas, para así aumentar el rendimiento de la escasa producción de estos animales. Muchos de los sementales introducidos perecían al poco tiempo por falta de resistencia a condiciones ambientales y de alimentación extremas, o incluso víctimas de depredadores. Sin embargo, otros sementales soltados en época de apareamiento (Primavera y verano) lograban reproducirse, lo que poco a poco fue mestizando el ganado autóctono, hasta ponerlo en peligro de extinción.Los caballos explotados en régimen de libertad en Galicia se distribuyen sobre todo por la zona sudoeste de Pontevedra, zonas central y norte de la provincia de Lugo y en la zona noroeste de la provincia de A Coruña. Viven en áreas de amplias sierras y montes, con pocos árboles, abundante vegetación arbustiva y con poca o ninguna población humana en su entorno.La orientación productiva del Caballo de Pura Raza Gallega no es la producción cárnica, aunque en un principio se pueda pensar que sí por el sistema de explotación en régimen extensivo de la mayoría de los ejemplares inscritos. Precisamente por no ser ejemplares con características adecuadas para la producción cárnica, fue por lo que los ganaderos intentaron introducir en los montes gallegos sementales de otras razas más idóneas para este fin, consiguiendo con eso desvirtuar las características raciales del caballo autóctono gallego. Es cierto, no obstante, que debido a que la raza permaneció olvidada muchos años, la única salida productiva que tenía era la de una muy escasa producción cárnica, pero hay que tener en cuenta que esa escasa producción no implicaba gastos, por lo que se traducía en beneficios netos.La orientación productiva que debe tomar la cría y selección del Caballo de Pura Raza Gallega debe ser la obtención de productos con cualidades deportivas, de exposición y de ocio, pues de por sí ya tiene otras cualidades que a muchas otras razas les faltan y que en muy pocos casos serán capaces de conseguir: rusticidad, adaptación al medio y temperamento identificativo de raza. Los ejemplares de Pura Raza Galega son muy aptos para la práctica de la equitación en todas sus modalidades, tanto en equitación deportiva de competición como en equitación de ocio. Son especialmente aptos para paseos y rutas de turismo ecuestre, para pruebas de salto de obstáculos en categoría "pony", horseball, enganche ligero y andadura gallega; además, por su temperamento tranquilo y noble, serán muy válidos para centros de hipoterapia (equitación terapéutica) con discapacitados físicos o psíquicos y pueden ayudar a la reinserción social de drogodependientes y marginados sociales.Los ejemplares criados en absoluta libertad en los montes gallegos demuestran una especial rusticidad, estando muy adaptados al medio donde viven, a veces en condiciones extremas tanto de alimentación como climáticas. En este ambiente natural puede parecer un animal nervioso, esquivo e indómito, sin embargo, cuando se cría en condiciones de semilibertad o en estabulación intensiva resulta tener un temperamento tranquilo, noble en los actos, curioso y gustoso de la presencia del hombre, mostrando una gran afectividad, especialmente por los niños. Todas las características morfológicas que afean los ejemplares de la raza criados en estado de libertad (pelo largo, vientre grande, delgadez, raquitismo, etc.) desaparecen cuándo se crían en condiciones favorables, bien en semiestabulación (cobijados en cuadras por las noches y en prados durante el día) o en estabulación intensiva (permanentemente en cuadra), y más aún cuando a las buenas condiciones de estabulación, alimentación y sanitarias se les suma un correcto régimen de ejercicio diario, resultando animales muy proporcionados y armónicos tanto físicamente como en sus movimientos.El Caballo de Pura Raza Gallega agrupa animales de perfil recto o subcóncavo, elipométricos y de proporciones sublongilíneas. Con una alzada a la cruz entre 120 y 140 cms., capa castaña o negra y un temperamento dócil, tranquilo, valiente e inteligente.Tiene una cabeza proporcionada, con frente larga y plana, con abundante topete, orejas pequeñas y pilosas, órbitas oculares salientes y bien marcadas, ojos grandes, vivos y expresivos, los labios gordos, pudiendo presentar en ocasiones un mechón de pelos en el superior (bigote), así como también pelos largos en la región de la barba o del músculo borla, extendiéndose también por la región de la mandíbula inferior (barbada) y del canal exterior.El cuello proporcionado, con buena conformación y crines abundantes, presenta cruz destacada. La línea dorso-lumbar tiende a la rectitud, la grupa es sencilla y algo inclinada, el nacimiento de la cola es medio, y es larga, el vientre o abdomen es redondeado y el pecho con tendencia a la profundidad. Espaldas ligeramente inclinadas, extremidades finas, cortas y fuertes, articulaciones poderosas y duras, tibias cortas, casco oscuro, tendiendo a negro, de conformación redonda, pequeño y duro, bien proporcionado. Presentan escasas producciones córneas y dérmicas (castaña, espolón y cerdas en el espolón). Capa negra o castaña.
AVICOLA
Gallina de Mos: La raza Gallina de Mos, tiene otras denominaciones como gallina piñona, gallina galega y tiene su origen en la tierra de Chá, en la provincia de Lugo y tiene dos orientaciones productivas los huevos para consumo y la carne.
A comienzos del siglo XX se vieron por la comarca de la Terra Chá, en la provincia de Lugo, unas gallinas más grandes que las comunes, muy apreciadas por la calidad de sus carnes, y que destacaban por sus peculiares crestas. El origen de la gallina (Gallus gallus domesticus) viene del tronco común de las gallinas selváticas que proceden del sureste asiático, coincidiendo la mayoría de los historiadores en que la especie predecesora pasa por el Gallus bankiva. La mayor parte de las razas actuales proceden de cruces con una o con varias de las tres grandes razas-troncos asiáticas: Cochinchina, Langsham y Brahma-Putra. Basándose en esta clasificación, la Gallina de Mos se podría englobar dentro del origen Brahma-Putra, raza por la que si pudo verse influida, aunque es esta una afirmación difícilmente contrastable e insignificante en la actualidad.
Atendiendo a otras clasificaciones más actualizadas para los tipos básicos de razas de gallinas, incluimos nuestra raza entre las de tipo atlántico. Históricamente, los productores de Capón de Vilalba seleccionaban sus gallinas para la obtención de mejores ejemplares y destinarlos posteriormente para la obtención de su producto, aunque en muchos casos los ejemplares carecían de suficiente uniformidad morfológica. Es a partir de los años 40 cuando en la antigua Estación Pecuaria Regional de Galicia se somete la raza a un proceso de selección y fixación, adquiriendose los primeros ejemplares en la parroquia de San Xiao de Mos, del municipio de Castro de Rei, provincia de Lugo, por lo que se decide darle al grupo el nombre de la parroquia. Tras varios años y después de alcanzar la uniformidad de sus caracteres tanto morfológicos como productivos, comienza a su gran expansión por toda Galiza. En gran parte de los pueblos de Galiza se recuerda fehacientemente la raza, aunque aparentemente se extendió menos por la provincia de Pontevedra.
A partir del año 1960 con el afianzamiento de la avicultura industrial, se procede a una rápida introducción de cruces de razas de gallinas extranjeras, muy seleccionadas, para alcanzar altas producciones, que fueron apartando a las gallinas autóctonas, cayendo en el olvido la Gallina de Mos hasta llegar al peligro de extinción. La raza, como la conocemos hoy en día, es originaria de la comarca de la "Terra Chá", provincia de Lugo, aunque enseguida se extendió por las cuatro provincias gallegas y actualmente se encuentra distribuida en núcleos aislados por toda Galicia.
Esta gallina se adapta bien a cualquier tipo de terreno y condiciones atmosféricas, es de tipo mixto, con buen rendimiento cárnico, con una carne de mucho sabor, al que si le añade una producción aceptable de huevos, hace que la raza sea interesante para explotaciones avícolas rurales u otras explotaciones de mayor interés comercial.
Se crían en libertad, en permanente contacto con espacios abiertos y vegetación abundante. Así, unido a una alimentación compuesta de productos naturales como cereales (maíz, trigo, etc.), más todos aquellos productos que le proporciona la naturaleza, se obtienen producciones de gran calidad final.
Tiene un plumaje brillante, abundante y compacto, pone huevos de un mínimo de 50 gramos, con la cáscara de color marrón clara.
El gallo de esta raza pesa entre 3,5 y 4 kgs. y la gallina de 2,5 a 3 kgsy los anillos tienen aproximadamente 22 mm. el gallo y 20.2 mm. la gallina.
Su cabeza es más bien pequeña y bien conformada, con la cara roja, lisa y de textura fina y cresta de color rojo, en guisante, con tres filas longitudinales de papilas o puntos bien definidas.
Las barbillas son rojas, pequeñas, de textura fina, lisas, con el grosor inferior bien redondeado y las orejitas pequeñas, lisas, de forma lanceolada y de color roja, el pico fuerte, vigoroso y bien curvo, en la mandíbula superior predomina el color pardo oscuro sobre el córneo amarillento, en la mandíbula inferior pueden aparecer manchas de color pardo oscuro madres sólo en la parte proximal.
Los ojos son grandes, redondeados y de color naranja oscuro, el cuello esbelto y robusto, más bien largo, levantado, bien emplumado y bien unido a la cabeza, con esclavina abundante flotando sobre las costas, el tronco: ancho, profundo, largo, ligeramente inclinado cara a la cola, el dorso ancho y cayendo ligeramente a la cola, poblado de caireles de mediana longitud, el pecho ancho, profundo y prominente, de gran capacidad, la cola: de tamaño pequeño, las hoces caudales son cortas excediendo ligeramente a las plumas timones que son anchas y superpuestas, el abdomen amplio, las alas más bien pequeñas, bien rogadas y ceñidas al cuerpo.
Pernís fuertes, robustos, visibles y de mediana longitud, tarsos fuertes, gruesos, de color amarillo, de longitud mediana, sin plumas y con cuatro dedos fuertes y rectos.
La morfología de la gallina en general es como la del gallo, teniendo en cuenta las diferencias debidas al sexo. La cresta está menos desarrollada que en los gallos, las barbillas son más pequeñas y también es más pequeña la orejita pero conserva la forma lanceolada. El pecho es saliente pero menos que en el gallo y de formas más redondeadas.
El conjunto del plumaje en el gallo es de color leonada con un matiz rojo-caoba claro, la esclavina y los caireles son de color más claro que el resto del manto. Las plumas tapaderas pequeñas de las alas y hombros son de un color más oscuro. Las remeras primarias son negras, bordeadas de leonado y las remeras secundarias son leonadas casi en su totalidad, excepto en el centro que adquieren color negro, con las tapaderas del vuelo negras. La cola tiene los timones y las hoces negras con un brillo verde metálico.
En la gallina el plumaje de la cabeza es leonado, con esclavina de color leonado intenso, siendo negras las tapaderas del vuelo y los timones de la cola y, en parte, las remeras primarias.
GANADO PORCINO
Cerdo Celta: La Raza de cerdo Celta, cerdo del país, cerdo gallego, beiro, cerdo de lomo de anguila, es originaria de toda Galicia y tiene una alta calidad de carne.
El género originario de todos los porcinos es el "Sus", con sus tres troncos prehistóricos: -Sus scrofa (jabalí europeo) -Sus mediterráneo (jabalí mediterráneo) -Sus vittatus (cerdo asiático).
El tronco Celta procedería del cruce Sus scrofa ferus con el subgénero Striatosus, que se extendió por distintos países de Europa, como Francia, Bélgica, Dinamarca, Rusia, Suecia, Noruega , Alemania, Austria, Hungría, Suiza y Portugal, dando lugar a distintas agrupaciones célticas, algunas de ellas ya extinguidas hoy en día.
En España se han descrito varios derivados célticos, además del Cerdo Celta, como el Navarro Baztanés, Catalán, de Vich, Molinés, de Guadalajara, Alistano, de Zamora, Lermeño, de Burgos y el tipo más unificado, llamado Chato Victoriano.El Cerdo Celta, representante del tronco Céltico puro, es la única raza porcina originaria de Galicia y era la más importante en nuestro país hasta comienzos de este siglo, sufriendo a partir de entonces una continua reducción censual y un abandono de la costumbre del pastoreo porcino, todo ello ocasionado por la despoblación rural y la emigración, lo que trajo consigo la falta de mano de obra y el abandono de las tierras y también por la importación de razas foráneas para intensificar los sistemas productivos e incrementar los rendimientos de las explotaciones.En el año 1951 sólo un 14% del total era de raza celta, para llegar posteriormente a la casi desaparición, incluso llegó a ser descatalogada en los años ochenta por el Ministerio de Agricultura, si bien en la actualidad está incluida en el Catálogo Oficial de Razas de Ganado de España como raza autóctona española de protección especial o en peligro de extinción, recogida en el Real decreto 1.682/1997, del 7 de noviembre.Actualmente, existen ejemplares de la raza en toda Galicia, aunque se concentran principalmente en la provincia de Ourense, en el sur de Lugo y en el centro y noroeste de A Coruña.
Es un animal rústico, ágil, con buena aptitud para la marcha por su fuerte aparato locomotor, lo que le permite recorrer grandes distancias en el pastoreo, adaptándose perfectamente a los bosques autóctonos gallegos, donde pastorea y aprovecha los recursos naturales estacionales como castañas y bellotas.
Tiene un sistema óseo y muscular muy desarrollado, sobre todo el tercio anterior, con cabeza fuerte, larga y carnosa, miembros alargados, que le confieren al jamón una forma de “violín”, dorso arqueado, de gran longitud, que alcanza en ocasiones el metro y medio, grupa derribada, piel gruesa poblada de cerdas y rabo largo. La longitud de la columna vertebral le confiere el bamboleo característico en su andar, lo que dio lugar a nombres populares como "Cerdo de lomo de anguila”.
Las hembras de Cerdo Celta se comienzan a cubrir a los 7-8 meses de edad y, tras una gestación de 114 días, suelen parir entre 12 y 14 lechones, que logran criar fácilmente porque poseen unas buenas cualidades maternales y un número suficiente de tetas útiles para alimentar todos los lechones.
La raza porcina celta agrupa animales de tamaño grande, dolicocéfalos y perfil frontonasal de subcóncavo a recto, eumétricos y longilíneos. En su conjunto son animales rústicos y armónicos.
Dentro de esta raza se diferencian 3 variedades de acuerdo a su localización y a la ausencia o presencia de pigmentaciones, la Santiaguesa, la Barcina y la Carballina. Las variedades santiaguesa y barcina se sitúan en el sur de las provincias de Lugo y A Coruña y en las provincias de Pontevedra y Ourense, mientras que la variedad carballina es originaria de la comarca de Carballo y comarcas limítrofes en la provincia de A Coruña.
Su cabeza es de tamaño grande, fuerte, alargada y de perfil frontonasal de subcóncavo a recto, siendo en su conjunto voluminosa con la frente plana y proporcionada, formando una arista aguda en la línea de la nuca.y orejas grandes y caídas que cubren los pequeños ojos.
Su cuello es largo, estrecho y fuerte y su tórax es fuerte y profundo, con costillares poco arqueados. Las espaldas largas, ligeramente inclinadas y de manifiesta musculatura, hacen más robusto el tercio anterior.
Su dorso y lomos son estrechos, largos (cuenta con seis vértebras lumbares) y arqueados. La línea dorsolumbar dibuja desde la cruz ancha un arco que se hace más prominente en la unión de espalda y grupa, que es caída, con formación muscular media. El rabo está provisto en su extremidad de una borla de cerdas y se retuerce de modo típico.
El vientre y genitales son externos, el vientre recogido, con línea inferior plana, con un mínimo de 6 pezones desarrollados, de implantación amplia y regularmente espaciados. y los testículos bien formados, simétricos en longitud y tamaño.
Sus largas y fuertes extremidades están bien formadas, con articulaciones impias y definidas y las pezuñas resistentes y duras, con ausencia total de pigmentación, le dan una marcha viva, grácil y de bamboleo característico de la raza.
En su pelo y color la variedad santiaguesa se caracteriza por poseer una piel rosada con ausencia total de pigmentaciones, la barcina posee pequeñas pigmentaciones a modo de lunares circulares de color gris-marengo y la carballina se caracteriza por las extensas pigmentaciones negras brillantes que en ocasiones pueden llegar a cubrir todo su cuerpo. En las tres variedades la piel está cubierta de abundantes cerdas, largas y fuertes.
A actividade diaria en Xares ata mediádevos do século pasado, estivo totalmente relacionada coa gandería, posto que o gando era a principal fonte de subsistencia tanto como alimento para obtención de carne, leite, ovos, etc., como para os labores agricolas e de obtención dos demais produtos, polo que cada casa tiña non menos de catro ou seis vacas, bois ou touros, cos que procurarse carne e leite, ademais da súa utilización no campo, tamén era frecuente un ou dous porcos, cos que conseguir alimento para o resto do ano, ovellas, cabras e carneiros dos que obtenian carne, leite e la para a confección de roupa, galiñas para a obtención de ovos e carne e coellos ou lebres, á parte dun cabalo, egua ou burro que utilizaban como apoio aos labores agrícolas.Eran varias e variadas as razas de gando que existían no pobo, xa que as feiras eran o principal mercado ao que chegaban as exemplares procedentes de diversas partes de galicia e da zona de Sanabria e aínda que algúns destes animais domésticos xa relacionámolos no apartado de "Fauna", imos a referirnos neste apartado o resto dos animais que conviviron cos habitantes de Xares:
GANDO BOVINO:
Raza Vianesa: Era a principal raza de gando bovino que poboaba Xares, chamada tamén vaca do país ou portexa, ten a súa orixe na comarca do Bolo, no oriente da provincia de Ourense, moi perto do noso pobo, limitando con Sanabria, coa Serra do Eixe, coa Serra Calva, co parque natural de Ou Invernadoiro, coa Serra de Queixa e coa comarca da Frieira, pero fué nas zonas montañosas dos concellos de Chandrexa de Queixa, Manzaneda e A Pobra de Trives, onde existiron moitos animais desta raza, chegando ata o occidente do macizo central ourensán, nos concellos de Vilar de Barrio, Montederramo, Maceda, Celeiros e A Veiga, onde como cabeceras destas comarcas atopamos Viana do Bolo, da cal toma o nome esta raza e puntos principais de comercio xa que ás súas feiras, que se celebran durante Xullo, Agosto e Setembro, acudían os tratantes de gando máis importantes a comprar bois, que serían embarcados despois no ferrocarril en A Rúa ou en Monforte de Lemos para ser exportados a outras rexións.As condicións orográficas da Terra do Bolo, a comarca máis montañosa de toda a provincia, dificultaron a mecanización agrícola e permitiron o mantemento dos sistemas de explotación tradicionais, necesitados de animais cunha forte adaptación ao medio, feito que lle permitiu á raza Vianesa manter o maior censo de todas as Morenas Galegas. A raza Vianesa deriva do tronco Cántabro, sendo unha raza de traballo e leiteira e abarca, como indicamos, desde a comarca orixinaria, ata a totalidade do macizo central ourensán (Serra de Queixa, montes de Ou Invernadoiro e Serra de San Mamede), zona que constitúe, agás no caso da raza Cachena, un punto de encontro de todas as demais razas autóctonas. Así, ás poboacións achegadas por esta raza desde o oriente e pola Frieiresa desde o sueste, hai que sumarlles a influencia das razas Limiá e Caldelá polo sudoeste e norte, respectivamente.A este contacto non se puido subtraer a Vianesa, que colaborou na xéneses do variado mosaico multirracial que aparece neste territorio, no que atopamos animais portadores de características comúns a todas as razas, pero de difícil situación nalgunha delas.A calidade máis apreciada desta raza é a rusticidad, o que permite a súa perfecta adaptación ao medio montañoso no que se desenvolve, ao que habería que sumarlle a condición de boa leiteira, que se traduce nun elevado ritmo de crecemento dos terneros e unha fonte de manutención humana engadida.O sistema de explotación segue as pautas tradicionais rurais de alimentación en corte durante a fase de clima adverso, xeralmente durante o duro inverno e de pastoreo en prados, bosque e mato, durante o resto do ano.
A raza bovina Vianesa agrupa animais de perfil recto a subcóncavo e formato medio, sendo o peso medio é de 560 kgs. para as femias e de 850 kgs. para os machos e a alzada media á cruz de 132 cms. para as femias e de 138 cms. para os machos.A súa cabeza é de tamaño pequeno, coa cara alongada que se estreita para o fociño, onde presenta mucosas escuras e orla abrancazada, con cornos en gancho curto con vidro triplo nos machos, e alongádevos nas femias, nas que nacen por diante da liña de prolongación do testuz, dirixíndose lateralmente, para diante e arriba, para continuar describindo unha ampla espiral e terminar coas puntas para atrás, dunha cor nacarado pola cepa e pola pa, coas puntas escurecidas, con orellas grandes e peludas e un pescozo proporcionado ao tamaño corporal, máis longo nas femias, e lixeiramente enmorrillado nos machos.O seu tronco é amplo, con liña dorso-lumbar que tende á horizontalidad, coa anca a maior altura, lixeiramente derrubada e con escasa formación das nádegas.As súas extremidades son de lonxitude media, ben dirixidas e aplomadas, con articulacións robustas e pezuñas duras e resistentes.O sistema mamario está composto por unha ubre ben inserida, pezones simétricos, pel fina e con abundante protección pilosa.Esta raza ten capa castaña, con expresións máis escuras nos touros e máis claras ou louras nos terneros. Os tons máis escuros nunca faltan en cabos e extremos, pero tamén se distribúen con intensidade polas diversas rexións corporais dando lugar a unha variada presentación de particularidades (caras ahumadas, ojalado, listón, lombardo, alabardo, aldinegro, etc.), sendo características etnomónicas as abundantes formacións pilosas máis claras e bastante caídas sobre a fronte (flequillo) e no pavillón auricular (pendentes).No seu tamaño, os rangos de alzada á cruz, á metade do dorso e á anca son de entre 128 e 146 cms., 123 e 141 cms. e 133 e 150 cms. respectivamente para as femias e de entre 131 e 155 cms., 126 e 150 cms. e 136 e 160 cms. respectivamente para os machos.
Raza Frieiresa, vaca do país, mirandesa ou portuguesa, ten a súa orixe na comarca da Frieira, que abarca o municipio da Mezquita e máis concretamente as aldeas de Ou Pereiro, A Vilavella, A Canda, Santigoso, Castromil, Cádavos, Manzalvos, A Esculqueira e Chaguazoso, e ten como área de dispersión Ou Canizo e Ou Tameirón no municipio da Gudiña, e Hermisende e A Teixeira na provincia veciña de Zamora.É un raza cunha triple aptitude, traballo, leite e carne. Antigamente, máis de traballo, e que actualmente dado que a maquinaria substituíu aos animais no traballo agrícola, oriéntase para a produción cárnica.A súa orixe deriva do gando ibérico, esta raza é unha salientada rama do tronco Cántabro, que localmente tiña gran preponderancia sobre outras razas locais coas que convivía. A raza Frieiresa formouse na Frieira e que de aquí se estendeu a outras zonas, sendo antepasado doutras razas. As informacións sobre a raza son, en xeral, escasas e tampouco achegan demasiada claridade.Desde o punto de vista racial, a provincia de Ourense caracterizouse pola gran variedade de tipos debido ás diversas e distintas características ecolóxicas, dando orixe a grupos minoritarios, como é o caso da verinense, á que actualmente non se lle concede nin a categoría de variedade étnica. Esta raza toma o seu nome da comarca da Frieira, localizada ao sueste de Ourense, ten como área de dispersión os concellos ourensanos da Gudiña, Riós e Vilardevós, chegando incluso a outros do macizo central e ás aldeas de Hermisende e A Teixeira na provincia de Zamora.É unha raza con boas características de rusticidad, facilidade de manexo e mansedume, o que a facía moi apreciada para o traballo agrícola.É indubidable que tiveron un papel importante na renda dos gandeiros da zona, pero súas reproductoras foron cruzadas indiscriminadamente na antigüidade, sen ter en conta a necesidade de repoñer os grupos con individuos de idénticas características para preservar a raza. Ao desaparecer a necesidade de tracción animal, debe reorientarse o seu aproveitamento como produtora de carne de calidade, comercializando os becerros ao destete.Predomina a explotación familiar cun reducido número de cabezas que aproveita o pastoreo durante o día e a estabulación pola noite, o sistema máis tipico e arraigado na zona.As vías de comunicación abrían camiño ás influencias foráneas e, por outra parte, as características da propiedade e disposición do terreo impedían o mantemento de grandes manadas. As reproductoras desta raza sobreviviron diseminadas polas distintas explotacións, mesturadas con outras razas, o que fixo practicamente imposible a súa recuperación.A raza bovina Frieiresa agrupa animais de tamaño medio a grande, de perfil subcóncavo a cóncavo, presentando proporciones longilíneas, con tendencia á convexidad das masas musculares.O seu peso medio é de 600 kgs. nas femias e de 860 kgs. nos machos e a alzada media á cruz 131 cms. en femias e 141 cms. en machos.A súa cabeza é pequena e curta, seu testuz esaínte, a súa fronte e morro largos, dando á cabeza un aspecto chato, con beizos grosos, cornos rudimentarios e mal orientados, longos dirixíndose para diante e para embaixo, terminando en alto e coas puntas lixeiramente para fóra, de cor claro e coas puntas escurecidas e as súas órbitas moi salientadas. As orellas longas, horizontais e peludas, o pescozo delgado, badal discreto en femias e lixeiro morrillo en machos.Ten un tronco longo e harmónico, con creu lixeiramente esaínte, dorso enselado e lombo largo, ás veces algo deprimido, amplo peito, tórax profundo, costillares arqueados e ventre de gran capacidade, de anca ampla e lixeiramente derrubada co sacro elevado e horizontal.As súas extremidades son dunha lonxitude media, asentadas, ben aplomadas e pezuñas duras.O sistema mamario é de bo tamaño da ubre, con pezones de implantación correcta, coa pel fina e engraxada.Ten capa castaña lavada, máis escura nos machos e máis clara nas crías, cun oscurecimiento en cara, pescozo, papada, antebrazo e rexión ventral, se ben o fociño está rodeado dunha auréola branca, coas mucosas visibles e bordos palpebrales pigmentados en negro.O seu pelo longo e abundante na rexión frontal dá orixe a unha guedella loura dourada característica, sobre todo en machos, é moi abundante tamén no borlón da cola.Do seu tamaño os rangos de alzada á cruz, á metade do dorso e á anca son entre 128 e 145 cms., 125 e 140 cms. e 133 e 150 cms. respectivamente para as femias e entre 131 e 156 cms., 126 e 151 cms. e 136 e 161 cms. respectivamente para os machos.
GANDO OVINO
Ovella galega: Antigamente era moi frecuente en Xares, que cada familia tivese varias cabezas de gando ovino, que se pastoreaban conxuntamente nun rabaño comunal. Por cada 6 cabezas, un representante de cada casa, debía pastorear durante todo o día co total do rabaño, indo sempre 2 pastores, que por rigoroso orde comezaban a súa vez pola parte de arriba e pola de embaixo da vila, sempre acompañados polo can do rabaño, que curiosamente esperaba cada mañá á porta do pastor que tenia vez ese día.A primeira hora da mañá, ao toque das campás, cada veciño abría as portas do seu corte e as ovellas saían para xuntarse no centro do pobo e formar un abundante rabaño que pastoreaba nos montes do puelo durante todo o día ata comezar a noite.Talvez houbese varias razas de ovellas, pero o mais probable é que a mais abundante fóra a ovella galega, chamada tamén churra galega, ovella do país ou meiriña, se ben estas denominacións son incorrectas. A súa área de orixe é toda a zona de Galicia, sendo apta para carne e la.A súa orixe filogenético non está moi definido, xa que nunca se lle prestou especial atención. O interese por esta raza xorde cando a ovinotecnia moderna fíxase nas ovellas prolíficas de certas razas foráneas, decatándose de que en Galiza existía un grupo étnico con estas características.A raza ovina galega, procede do tronco Ibérico (Ovis aries ibericus), aínda que sobre a poboación orixinaria influíron un elevado número de grupos étnicos, que incidiron con distinta intensidade nas diferentes zonas ou comarcas. Entre as razas que máis influíron na Ovella Galega salientan a meiriña e con menor intensidade, a castelá, a lacha e a churra.La raza ovina galega se encadra no tronco Entrefino, (Ovis aries celtibericus), reforzado ou potenciado por algunha influencia de sangue meiriña.Orixinariamente a raza estaba dispersa por toda a comunidade galega, aínda que había unha maior concentración na zona central e na provincia de Ourense. Na actualidade as exemplares en pureza atópanse fundamentalmente na zona de montaña de Lugo, Ourense, Pontevedra e no litoral da Coruña.
A aptitude principal e case exclusiva da raza é a produción de carne de alta calidade, comercializándose as súas crías aos dous ou tres meses de vida. A produción de leite é alta pero, debido á alta prolificidad da raza, utilízase integramente na alimentación dos cordeiros. A produción de la, antigamente moi apreciada pola súa alta calidade, presenta actualmente problemas de comercialización.Actualmente inténtase recuperar esta raza polas súas múltiples vantaxes á hora de explotala en réxime extensivo-semiextensivo. Posúe unhas importantes calidades produtivas pola súa alta fecundidade e prolificidad; o normal son os partos dobres e, moi frecuentes, os múltiples. Estas características, engadidas ao seu excelente instinto maternal e á súa alta produción leiteira, fan que as femias logren sacar adiante os cordeiros, practicamente sen apoio externo do gandeiro. A todo isto hai que engadirlle a gran facilidade de parto que posúen, a súa alta rusticidad e a gran resistencia ás enfermedades.Al ser animais que se alimentan case exclusivamente do que ingieren no pasto e que posúen unha gran axilidade para chegar a sitios inaccesibles para outro tipo de gando, con excepción do caprino, resultan ideais para aproveitar zonas que se habían abandonado, ao non encontrarseles ningunha utilidade agrícola, e tamén á hora de limpar zonas de monte.Antigamente sostíñanse en dous tipos de explotacións diferentes; unhas, nas zonas de montaña, mediante as “veceras” (rabaños comunitarios), que pastoreaban as zonas altas e inaccesibles para o vacún; e outras, nas zonas de val ou nas vertentes dos montes próximos. Nestas últimas, os animais explotábanse conxuntamente co gando vacún como unha produción complementaria, xa que as ovellas se sostiñan co que deixaba ou non podía acadar o vacún, e non necesitaban unha atención especial nin unha man de obra cualificada.Ademais de todo o anterior, producían unha beneficiosa acción sobre os prados, alisando os buracos que producían as pegadas do vacún, e contribuían positivamente á fertilización dos campos.Actualmente, as veceras practicamente desapareceron e os rabaños normalmente son só de ovellas. Aínda quedan algúns mixtos (ovellas e cabras) nas zonas de serra e outros de pequeno tamaño que acompañan ás vacas.A raza ovina galega agrupa animais de pequeno tamaño, de proporciones equilibradas, enlanados e de cor branco, dedicados á produción de carne. A súa cabeza é de tamaño pequeno, de perfil fronto-nasal xeralmente recto, tendendo a subcóncavo, xeralmente desprovista de cornos nas femias e, de telos, estes son rudimentarios; nos machos pódense presentar e neste caso predominan os de espiral dobre, cunha fronte larga, cara alongada e estreita, salientando a nariz alongada, o morro fino e orellas horizontais de tipo medio, cun pescozo pouco musculoso e de mediana lonxitude.O seu tronco é estreito e de medidas proporcionadas, coa liña dorso-lumbar recta ou lixeiramente ascendente para a anca, que é curta e algo caída e as súas extremidades son moi finas, espidas, sen pelo e ben aplomadas, a cola é moi longa, de nacemento baixo, dándolle un aspecto característico a esta raza e as súas mamas están bastante desenvolvidas en proporción co tamaño do animal.A súa cor é branco uniforme, aínda que poden verse exemplares que presentan manchas irregulares e inconstantes en cabeza e membros de cor castiñeiro a cobreado. A presenza da cor negro é escasa, aínda que case todo rabaño posúe unha ovella negra.Os rangos de alzada para o ecotipo de montaña sitúanse entre os 44 e 58 cms. nas femias e entre 55 e 65 cms. nos machos, situandose o seu peso entre os 20 e 35 kgs. nas femias e entre 30 e 40 kgs. nos machos.
GANDO EQUINO
O burro ou asno (Equus asinus) é un animal doméstico da familia dos équidos, equidae e cuxos ancestros salvaxes son africanos.La palabra burro é un derivado regresivo do latín tadío "burricus" que significaba cabalo pequeno; "caballus" era un 'cabalo castrado' usado para tirar ou cargar.As burricáns son equinos xeralmente máis pequenos e con orellas máis longas có cabalo doméstico. Son mamiferos e utilízanos frecuentemente para ir co rabaño, para levar o gando a pastar aos prados ou á monte ou para levar o trigo ao muíño e transportar posteriormente a fariña, de aí que tamén se chámelles burro fariñeiro.Un burro macho pode ser cruzado cunha egua e producir unha mula ou mulo se é macho, e un cabalo macho pode ser cruzado cunha burricana e producir un burdégano.Un burdégano é un animal híbrido resultante do cruzamento entre un cabalo e unha cango, coas orellas longas, como a nai e que conserva do cabalo tan só o corpo, que é longa e delgada, con amplas patas, cola peluda en toda a súa lonxitude e o clásico rincho, presentando formas menos perfectas, sendo de menor tamaño que o asno e revelando o carácter preguiceiro da nai.Como animal híbrido, o burdégano case sempre é estéril debido á diferenciación no número de cromosomas na poboación (Equino 64 e burro 62), o que fai que ao combinarse saian crías (mula ou burdegano) con 63 cromosomas, o que ao ser impares fai que non se dividan en forma equitativa durante a meiosis.As mulas son extraordinariamente dóciles, fortes e resistentes, polo que se consideran uns animais particularmente valiosos á hora de levar cargas pesadas durante longas distancias, sobre todo en terreos montañosos e desérticos; antigamente adoitaban transportar o auga usada para apagar os incendios, xa que o seu desenvolvido sentido da obediencia prevalece incluso sobre o medo natural á lume. Os burdéganos, en cambio, son bastante pequenos e febles. O burro salvaxe chámase onagro.Desde comezos da historia, as burricáns foron utilizados para trasladar cargas, tirar de carros e transportar persoas, xa que a pesar de non ser tan rápidos como o cabalo, teñen unha longa vida, o seu mantemento é menos custoso, teñen unha gran resistencia e son áxiles en camiños deteriorados.As burricáns teñen unha longa reputación por seu terquedad, pero isto débese á malinterpretación dalgunhas persoas do seu sentido de autoperseveración altamente desenvolvido. É difícil forzar a un burro a facer algo que contradi os seus propios xuros. Son animais intelixentes, cautelosos, amigables, rebuldeiros e interesados en aprender. Unha vez que se gañe a súa confianza poden ser bos compañeiros en traballo e recreación e por esta razón agora son conservados como mascotas nalgúns países, nos que o seu uso como animais de carga desapareceu. Tamén son populares por pasear nenos nalgúns lugares turísticos e de recreación.O burro foi símbolo do deus grego dionisio, de feito existen numerosas referencias ao burro na Biblia Hebrea, por exemplo na Roma Antigua, o asno, polas dimensións do seu falo, estaba consagrado a Príapo a quen era ofrecido en sacrificio, desde que este deus matara un na expedición de Baco ás Indias por haber tido a insolencia de disputarlle o premio da forza.A longa historia do uso de burros polos humanos significa que hai un gran almacenamento de referencias culturais a este.Os romanos tomaban o encontro cun asno como presagio de calamidades.O asno de ouro é unha enxeñosa novela escrita polo autor latino Lucio Apuleyo onde atópase o célebre episodio de Psiquis.No folclore europeu atopamos referencias ao poder curativo da cola de burro en casos de tosferina e picaduras de escorpión.O burro foi por moito tempo símbolo de ignorancia. Algúns exemplos pódense atopar en Soños dunha noite de verán de Shakspeare e en numerosas fábulas.É famoso o burro Platero, da obra de Juan Ramón Jimenez "Platero e eu".Na obra mestra de literatura española O enxeñoso fidalgo don Quixote da Mancha, o asno de Sancho Panza chámase Rucio.Na película de Shrek e as súas secuelas un dos protagonistas é un asno parlante.Os asnos pertencen á familia dos équidos, e pola súa vez clasifícanse na orde dos perisodáctilos. O asno salvaxe africano clasifícase como Equus asinus, o onagro como Equus hemionus onager, o kiang como Equus hemionus kiang, o khur como Equus hemionus khur e o kulán como Equus hemionus hemionus.En España, se han diferenciado historicamente tres razas de burros: o Asno Andaluz, o Asno Catalán e o Asno Zamorano Leonés, que como o seu nome indica ocupan pequenas áreas de Andalucía, Cataluña e Castela e León respectivamente. Recentemente se han diferenciado dúas razas máis: o Asno das Encartaciones, no país Vasco e o Asno Majorero, nas Illas Canarias. O resto da poboación asnal española denomínase Asno Común, cunha gran variación morfolóxica e xenética.O Asno Zamorano Leonés tivo o seu momento de esplendor no século XIX e a principios do XX, cando o cruzamento con eguas daba lugar a magníficas mulas das que dependía a labranza e o transporte do territorio de Castela e León. Considérase que a área onde conformouse a raza coas características actuais é o oeste da provincia de Zamora: desde Sanabria ata a comarca de Sayago. Esta rexión caracterízase por un clima tipicamente continental, con veráns calorosos e secos e invernos fríos.A partir do século XVIII e a medida que en España aumenta a superficie cultivada e amplíanse os intercambios comerciais entre diferentes rexións, a mula adquiriu gran importancia como animal de tracción e transporte o que aumentou o seu valor en gran medida. É en zonas próximos con máis condicións agrícolas e económicas, como son o sueste da provincia de León e o noreste da de Zamora, onde xeneralizouse nesta época o uso desta raza para cruzar con cabalos e prover ao boiante mercado das mulas, que caeu rapidamente coa chegada do ferrocarril e da maquinaria agrícola.
Cabalo pura raza galega, ten outras denominacións incorrectas como cabalo do país, pony galego, faca galega e faca galizana.A súa área de orixe se ampla a toda Galicia, sendo apto para a equitación de ocio e deportiva.O Cabalo de Pura Raza Galega galopando antano en estado salvaxe polas terras galegas formando abundantes manadas, como herdanza viva dos nosos antepasados que ocuparon esta mesma terra na que vivimos, é a única raza equina autóctona de Galicia descrita actualmente. É un animal sobrio e resistente, tras entregarse durante milenios como sustento alimenticio do home, foi posteriormente usado durante séculos como cabalo de guerra dos exércitos e, durante os tempos de paz, axudou nos labores dos nosos campos, pasando a formar parte do acervo natural, cultural, social, ambiental e histórico de Galicia.As primeiras evidencias da presenza de cabalos en Galicia son uns petroglifos en Viladesuso, na zona da Groba que representarían carros arrastrados por cabalos. A orixe dos gravados desta lousa sitúase, con toda seguridade, na Idade de Bronce (De 2.000 a 2.500 anos antes de Cristo). Posteriormente, na área de pastoreo do curro de Sabucedo descubriuse un complexo rupestre, no que se logrou identificar cinco cabalos, algúns deles en actitude de trote. Outra proba da existencia de cabalos salvaxes en Galica nos tempos protohistóricos é a diadema de Ribadeo na que se observan estampaciones claras de cabalos montados polo home, crías máis mozos á súa beira e guerreiros en escena. A pesar da existencia anterior de cabalos salvaxes en Galicia, hoxe a teoría máis comunmente aceptada sobre a orixe histórico do Cabalo de Pura Raza Galega é a mantida por algúns autores que afirman que coa chegada da vila celta (600-500 antes de Cristo) que viña das rutas do norte, introduciuse na Península Ibérica un mozo poboación cabalar: un cabalo elipométrico de poca alzada, de cabeza pequena, as orellas curtas, anca forte, pelo abondo e de capa escura. Estes autores consideran que este tipo de cabalo introducido polos celtas é o antepasado directo das razas cabalares autóctonas existentes hoxe no norte peninsular.Os aparellos descubertos nas tumbas, presuntamente célticas, fan pensar que esta vila foi o primeiro en domesticar o cabalo, ata ese momento cazado exclusivamente con fins alimenticios.En tempos históricos as referencias aos cabalos que pastaban nas montes de Galicia son frecuentes. Estrabón, Plinio, Marcial, Silvio Itálico e Columela, entre outros, mencionan a súa existencia e eloxian algunha de súas calidades. Son tamén frecuentes as alusións durante a época da reconquista. Así, rememórase en Vos Buios o día de San Bartolomé, onde cada ano se elixían os cabalos que debían subministrar ás forzas da cabalería cristiá.A partir dos Reis Católicos, as alusións á abundancia de cría cabalar de Galicia son constantes. Está clara a vinculación entre críaa de cabalos nalgunhas zonas e a pertenza e dominio dos poderosos conventos. Saa Bravo di a este respecto que "é interesante lembrar como a cría cabalar, nesa forma de liberdade polas nosas montes, xa a atopamos nos días da actividade colonizadora dos monxes, século X e XI, vinculada aos núcleos que aos poucos van xurdindo ao redor dos conventos". Moitas das poboacións cabalares que aínda existen coinciden coas que noutros tempos tiveron vinculación directa cos conventos, coa Igrexa ou coas súas institucións.Un factor clave no delicado proceso de conservación histórica das poboacións cabalares en liberdade en Galicia foi a extrema rusticidad das montes galegos, medio natural no que se desenvolven desde sempre, e que exerceu de barreira fronte ás mestizaxes caprichosos que desvirtuaron case todas as razas que pastoreaban antano as terras de Iberia.La opinión xeneralizada é que a poboación equina descende, en maior ou menor medida, dun tronco común, o tronco Celta, chegando aos nosos días máis ou menos mestiza, igual que toda a poboación que deu lugar a outras razas afíns, desde Portugal ata Escocia e Islandia, e que hoxe representan as seguintes razas: o Garrano portugués, o Cabalo de Pura Raza Galega, o Asturcón, de Asturias, o Pottoka Vasco, o Cabalo de Merens, o Bardigiano, de Italia, o Landés, de Francia, o Islandés, de Islandia, o Shetland e o Highland, de Escocia, o Connemara, de Irlanda, o Dartmoor, Exmoor, Galés, Fell e New Forrest, de Gran Bretaña e os extinguidos Thieldon e Faca Soriana.Todas estas poboacións equinas, aínda que procedentes dun tronco común, o Celta, estiveron sometidas ao longo dos séculos a diferentes condicións ambientais e a distintos graos de presión humana, polo que inevitablemente se foron separando dunha raíz principal; ademais, cada unha delas sufriu diferentes graos de intrusión de sangues foráneas, dando lugar a mestizaxes máis ou menos evidentes. A pesar de todos estes avatares, estas poboacións equinas mantiveron sempre bastantes trazos morfolóxicos e xenéticos en común, o que permitiu seleccionar en cada unha delas un determinado número de individuos con características identificativas de grupo (derivadas da adaptación ás circunstancias que tocoulles vivir) e conservando, ao mesmo tempo, certas peculiaridades que fanas similares entre elas e directamente relacionadas con ese tronco común. A finais da década dos oitenta e principios dos noventa a sociedade galega, e en particular a Administración autonómica e o colectivo universitario, seguindo as recomendacións de organismos internacionais como a FAO, ONU e UNEP, de protección, valoración e conservación das razas de animais domésticos en perigo de extinción, comezouse a preocupar porque, aínda que a poboación de cabalos en liberdade nas montes galegos mantíñase en censo, o acervo xenético máis primitivo estábase perdendo debido á introdución nas montes, por parte dos gandeiros, de sementais mestizos doutras razas con mellores aptitudes cárnicas, para así aumentar o rendemento da escasa produción destes animais. Moitos dos sementais introducidos perecían ao pouco tempo por falta de resistencia a condicións ambientais e de alimentación extremas, ou incluso vítimas de depredadores. Sen embargo, outros sementais soltados en época de apareamiento (Primavera e verán) lograban reproducirse, o que aos poucos foi mestizando o gando autóctono, ata poñelo en perigo de extinción.Os cabalos explotados en réxime de liberdade en Galicia distribúense sobre todo pola zona sudoeste de Pontevedra, zonas central e norte da provincia de Lugo e na zona noroeste da provincia da Coruña. Viven en áreas de amplas sierras e montes, con poucas árbores, abundante vexetación arbustiva e con poca ou ningunha poboación humana en seu entorno.La orientación produtiva do Cabalo de Pura Raza Galega non é a produción cárnica, aínda que nun principio póidase pensar que si polo sistema de explotación en réxime extensivo da maioría das exemplares inscritos. Precisamente por non ser exemplares con características axeitadas para a produción cárnica, foi polo que os gandeiros intentaron introducir nas montes galegos sementais doutras razas máis idóneas para este fin, conseguindo con iso desvirtuar as características raciais do cabalo autóctono galego. É certo, non obstante, que debido a que a raza permaneceu esquecida moitos anos, a única saída produtiva que tiña era a dunha moi escasa produción cárnica, pero hai que ter en conta que esa escasa produción non implicaba gastos, polo que se traducía en beneficios netos.La orientación produtiva que debe tomar críaa e selección do Cabalo de Pura Raza Galega debe ser a obtención de produtos con calidades deportivas, de exposición e de ocio, pois de por si xa ten outras calidades que a moitas outras razas fáltanlles e que en moi poucos casos serán capaces de conseguir: rusticidad, adaptación ao medio e temperamento identificativo de raza. As exemplares de Pura Raza Galega son moi aptos para a práctica da equitación en todas as súas modalidades, tanto en equitación deportiva de competición como en equitación de ocio. Son especialmente aptos para paseos e rutas de turismo ecuestre, para probas de salto de obstáculos en categoría "pony", horseball, enganche lixeiro e andadura galega; ademais, polo seu temperamento tranquilo e nobre, serán moi válidos para centros de hipoterapia (equitación terapéutica) con discapacitados físicos ou psíquicos e poden axudar á reinserción social de drogodependientes e marxinados sociais.As exemplares criádevos en absoluta liberdade nas montes galegos demostran unha especial rusticidad, estando moi adaptados ao medio onde viven, ás veces en condicións extremas tanto de alimentación como climáticas. Neste ambiente natural pode parecer un animal nervioso, esquivo e indómito, sen embargo, cando críase en condicións de semilibertad ou en estabulación intensiva resulta ter un temperamento tranquilo, nobre nos actos, curioso e gustoso da presenza do home, mostrando unha gran afectividade, especialmente polos nenos. Todas as características morfolóxicas que afean as exemplares da raza criados en estado de liberdade (pelo longo, ventre grande, delgadez, raquitismo, etc.) desaparecen cando se crían en condicións favorables, ben en semiestabulación (cobijados en cuadras polas noites e en prados durante o día) ou en estabulación intensiva (permanentemente en corte), e máis aínda cando ás boas condicións de estabulación, alimentación e sanitarias se súmalles un correcto réxime de exercicio diario, resultando animais moi proporcionados e harmónicos tanto fisicamente como nos seus movementos.O Cabalo de Pura Raza Galega agrupa animais de perfil recto ou subcóncavo, elipométricos e de proporciones sublongilíneas. Cunha alzada á cruz entre 120 e 140 cms., capa castaña ou negra e un temperamento dócil, tranquilo, valente e intelixente.Ten unha cabeza proporcionada, con fronte longa e plana, con abundante topete, orellas pequenas e pilosas, órbitas oculares salientes e ben marcadas, ollos grandes, vivos e expresivos, os beizos gordos, podendo presentar en ocasións un mechón de pelos no superior (bigote), así como tamén pelos longos na rexión da barba ou do músculo borla, estendéndose tamén pola rexión da mandíbula inferior (barbada) e da canle exterior.O pescozo proporcionado, con boa conformación e crinas abundantes, presenta cruz salientada. A liña dorso-lumbar tende á rectitude, a anca é sinxela e algo inclinada, o nacemento da cola é medio, e é longa, o ventre ou abdome é redondeado e o peito con tendencia á profundidade. Lombos lixeiramente inclinadas, extremidades finas, curtas e fortes, articulacións poderosas e duras, mornas curtas, casco escuro, tendendo a negro, de conformación redonda, pequeno e duro, ben proporcionado. Presentan escasas produccións córneas e dérmicas (castaña, esporón e sedas no esporón). Capa negra ou castaña.
AVICOLA
Galiña de Mos: A raza Galiña de Mos, ten outras denominacións como galiña piñona, galiña galega e ten a súa orixe na terra de Chá, na provincia de Lugo e ten dúas orientacións produtivas os ovos para consumo e a carne.A comezos do século XX se viron pola comarca da Terra Chá, na provincia de Lugo, unhas galiñas máis grandes cás comúns, moi apreciadas pola calidade das súas carnes, e que salientaban por súas peculiares cristas. A orixe da galiña (Gallus gallus domesticus) vén do tronco común das galiñas selváticas que proceden do sueste asiático, coincidindo a maioría dos historiadores en que a especie predecesora pasa polo Gallus bankiva. A maior parte das razas actuais proceden de cruzamentos cunha ou con varias das tres grandes razas-troncos asiáticas: Cochinchina, Langsham e Brahma-Putra. Baseándose nesta clasificación, a Galiña de Mos poderíase englobar dentro da orixe Brahma-Putra, raza pola que se puido verse influída, aínda que é esta unha afirmación dificilmente contrastable e insignificante na actualidade.Atendendo a outras clasificacións máis actualizadas para os tipos básicos de razas de galiñas, incluímos a nosa raza entre as de tipo atlántico. Historicamente, os produtores de Capón de Vilalba seleccionaban as súas galiñas para a obtención de mellores exemplares e destinalos posteriormente para a obtención do seu produto, aínda que en moitos casos as exemplares carecían de suficiente uniformidade morfolóxica. É a partir dos anos 40 cando na antigua Estación Pecuaria Rexional de Galicia sométese a raza a un proceso de selección e fixación, adquiriendose os primeiros exemplares na parroquia de San Xiao de Mos, do municipio de Castro de Rei, provincia de Lugo, polo que se decide darlle ao grupo o nome da parroquia. Tras varios anos e despois de acadar a uniformidade dos seus carácteres tanto morfolóxicos como produtivos, comeza ao seu gran expansión por toda Galiza. En gran parte dos pobos de Galiza lémbrase fidedignamente a raza, aínda que aparentemente se estendeu menos pola provincia de Pontevedra.A partir do ano 1960 co afianzamento da avicultura industrial, procédese a unha rápida introdución de cruzamentos de razas de galiñas estranxeiras, moi seleccionadas, para acadar altas produccións, que foron apartando ás galiñas autóctonas, caendo no esquecemento a Galiña de Mos ata chegar ao perigo de extinción. A raza, como a coñecemos hoxe en día, é orixinaria da comarca da "Terra Chá", provincia de Lugo, aínda que deseguida se estendeu polos catro provincias galegas e actualmente atópase distribuída en núcleos illados por toda Galicia.Esta galiña adáptase ben a calquera tipo de terreo e condicións atmosféricas, é de tipo mixto, con bo rendemento cárnico, cunha carne de moito sabor, ao que se lle engade unha produción aceptable de ovos, fai que a raza sexa interesante para explotacións avícolas rurais ou outras explotacións de maior interese comercial.Críanse en liberdade, en permanente contacto con espazos abertos e vexetación abundante. Así, unido a unha alimentación composta de produtos naturais como cereais (millo, trigo, etc.), máis todos aqueles produtos que lle proporciona a natureza, obtéñense produccións de gran calidade final. Ten unha plumaxe brillante, abundante e compacto, pon ovos dun mínimo de 50 gramos, coa casca de cor marrón clara.O galo desta raza pesa entre 3,5 e 4 kgs. e a galiña de 2,5 a 3 kgsy os aneis teñen aproximadamente 22 mm. o galo e 20.2 mm. a galiña.A súa cabeza é máis ben pequena e ben conformada, coa cara vermella, lisa e de textura fina e crista de cor vermello, en chícharo, con tres filas lonxitudinais de papilas ou puntos ben definidas.As queixos son vermellas, pequenas, de textura fina, lisas, co canto inferior ben redondeado e as orejitas pequenas, lisas, de forma lanceolada e de cor vermella, o pico forte, vigoroso e ben curvo, na mandíbula superior predomina a cor pardo escuro sobre o córneo amarelado, na mandíbula inferior poden aparecer manchas de cor pardo escuro nais só na parte proximal.Os ollos son grandes, redondeados e de cor laranxa escuro, o pescozo esvelto e robusto, máis ben longo, erguido, ben emplumado e ben unido á cabeza, con esclavina abundante flotando sobre as costas, o tronco: largo, profundo, longo, lixeiramente inclinado cara á cola, o dorso largo e caendo lixeiramente á cola, poboado de caireles de mediana lonxitude, o peito largo, profundo e prominente, de gran capacidade, a cola: de tamaño pequeno, fócelas caudais son curtas excedendo lixeiramente ás plumas temóns que son largas e superpostas, o abdome amplo, as ás máis ben pequenas, ben rogadas e cinguidas ao corpo.Pernís fortes, robustos, visibles e de mediana lonxitude, tarsos fortes, grosos, de cor amarelo, de lonxitude mediana, sen plumas e con catro dedos fortes e rectos.A morfoloxía da galiña en xeral é como a do galo, tendo en conta as diferencias debidas ao sexo. A crista está menos desenvolvida que nos galos, as queixos son máis pequenas e tamén é máis pequena a orejita pero conserva a forma lanceolada. O peito é esaínte pero menos que no galo e de formas máis redondeadasO conxunto da plumaxe no galo é de cor leonada cun matiz vermello-caoba claro, a esclavina e os caireles son de cor máis claro có resto do manto. As plumas tapaderas pequenas das ás e ombreiros son dunha cor máis escuro. As remeras primarias son negras, bordeadas de leonado e as remeras secundarias son leonadas case na súa totalidade, agás no centro que adquiren cor negro, coas tapaderas do voo negras. A cola ten os temóns e fócelas negras cun brillo verde metálico. Na galiña a plumaxe da cabeza é leonado, con esclavina de cor leonado intenso, sendo negras as tapaderas do voo e os temóns da cola e, en parte, as remeras primarias.
GANDO PORCINO
Porco Celta: A Raza de porco Celta, porco do país, porco galego, beiro, porco de lombo de anguía, é orixinaria de toda Galicia e ten unha alta calidade de carne.O xénero orixinario de todos os porcinos é o "Súas", cos seus tres troncos prehistóricos: -Súas scrofa (xabaril europeu) -Os seus mediterráneo (xabaril mediterráneo) -Súas vittatus (porco asiático).O tronco Celta procedería do cruzamento Súas scrofa ferus co subxénero Striatosus, que se estendeu por distintos países de Europa, como Francia, Bélgica, Dinamarca, Rusia, Suecia, Noruega , Alemaña, Austria, Hungría, Suíza e Portugal, dando lugar a distintas agrupacións célticas, algunhas delas xa extinguidas hoxe en día. En España describíronse varios derivados célticos, ademais do Porco Celta, como o Navarro Baztanés, Catalán, de Vich, Molinés, de Guadalaxara, Alistano, de Zamora, Lermeño, de Burgos e o tipo máis unificado, chamado Chato Vitoriano.O Porco Celta, representante do tronco Céltico puro, é a única raza porcina orixinaria de Galicia e era a máis importante no noso país ata comezos deste século, sufrindo a partir de entón unha continua redución censual e un abandono do costume do pastoreo porcino, todo iso ocasionado pola despoblación rural e a emigración, o que traeu consigo a falta de man de obra e o abandono das terras e tamén pola importación de razas foráneas para intensificar os sistemas produtivos e incrementar os rendementos das explotacións.No ano 1951 só un 14% do total era de raza celta, para chegar posteriormente á case desaparición, incluso chegou a ser descatalogada nos anos oitenta polo Ministerio de Agricultura, se ben na actualidade está incluída no Catálogo Oficial de Razas de Gando de España como raza autóctona española de protección especial ou en perigo de extinción, recollida no real Decreto 1.682/1997, do 7 de novembro.Actualmente, existen exemplares da raza en toda Galicia, aínda que concéntranse principalmente na provincia de Ourense, no sur de Lugo e no centro e noroeste da Coruña.É un animal rústico, áxil, con boa aptitude para a marcha polo seu forte aparello locomotor, o que lle permite percorrer grandes distancias no pastoreo, adaptándose perfectamente aos bosques autóctonos galegos, onde pastorea e aproveita os recursos naturais estacionales como castañas e bellotas.Ten un sistema óseo e muscular moi desenvolvido, sobre todo o tercio anterior, con cabeza forte, longa e carnosa, membros alongádevos, que lle confiren ao xamón unha forma de “violín”, dorso arqueado, de gran lonxitude, que acada en ocasións o metro e medio, anca derrubada, pel grosa poboada de sedas e rabo longo. A lonxitude da columna vertebral confírelle o bambaleo característico en seu andar, o que deu lugar a nomes populares como "Porco de lombo de anguía”.As femias de Porco Celta comézanse a cubrir aos 7-8 meses de idade e, tras unha xestación de 114 días, adoitan parir entre 12 e 14 lechones, que logran criar facilmente porque posúen unhas boas calidades maternais e un número suficiente de tetas útiles para alimentar todos os lechones.A raza porcina celta agrupa animais de tamaño grande, dolicocéfalos e perfil frontonasal de subcóncavo a recto, eumétricos e longilíneos. No seu conxunto son animais rústicos e harmónicos.Dentro desta raza se diferencian 3 variedades de acordo á súa localización e á ausencia ou presenza de pigmentaciones, a Santiaguesa, a Barcina e a Carballina. As variedades santiaguesa e barcina sitúanse no sur das provincias de Lugo e A Coruña e nas provincias de Pontevedra e Ourense, mentres que a variedade carballina é orixinaria da comarca de Carballo e comarcas limítrofes na provincia da Coruña.A súa cabeza é de tamaño grande, forte, alongada e de perfil frontonasal de subcóncavo a recto, sendo no seu conxunto voluminosa coa fronte chaira e proporcionada, formando unha aresta aguda na liña da caluga.e orellas grandes e caídas que cobren os pequenos ollos.O seu pescozo é longo, estreito e forte e o seu tórax é forte e profundo, con costillares pouco arqueados. As lombos longas, lixeiramente inclinadas e de manifesta musculatura, fan máis robusto o tercio anterior.O seu dorso e lombos son estreitos, longos (conta con seis vértebras lumbares) e arqueados. A liña dorsolumbar debuxa desde a cruz larga un arco que se fai máis prominente na unión de costas e anca, que é caída, con formación muscular media. O rabo está provisto na súa extremidade dunha borla de sedas e retórcese de modo típico.O ventre e xenitais son externos, o ventre recollido, con liña inferior chaira, cun mínimo de 6 pezones desenvolvidos, de implantación ampla e regularmente espaciados. e os testículos ben formados, simétricos en lonxitude e tamaño.As súas longas e fortes extremidades están ben formadas, con articulacións impias e definidas e as pezuñas resistentes e duras, con ausencia total de pigmentación, danlle unha marcha viva, grácil e de bambaleo característico da raza.No seu pelo e cor a variedade santiaguesa caracterízase por posuír unha pel rosada con ausencia total de pigmentaciones, a barcina posúe pequenas pigmentaciones a modo de lunares circulares de cor gris-marengo e a carballina caracterízase polas extensas pigmentaciones negras brillantes que en ocasións poden chegar a cubrir todo o seu corpo. Nas tres variedades a pel está cuberta de abundantes pelos, longas e fortes.
L'activité quotidienne dans Xares jusqu'au milieu du siècle dernier, a été entièrement liée à l'élevage, comme du bétail est la principale source de subsistance ainsi que l'obtention de la nourriture pour la viande, lait, œufs, etc. Comme pour les produits agricoles et à obtenir d'autres produits, de sorte que chaque maison avait pas moins de quatre ou six vaches, les taureaux ou les bœufs, qui vise la viande et le lait, en plus de son utilisation sur le terrain, a également été souvent un ou deux porcs, ceux qui obtenir de la nourriture pour le reste de l'année, de moutons, de chèvres et de moutons qui a obtenu la viande, le lait et la laine pour l'habillement, des poules pour obtenir des œufs et de viande et de lapins ou de lièvres, à l'exception d'un cheval, ou la mer âne qui serviront à soutenir le travail agricole. Il ya eu plusieurs et diverses races de bétail qui existaient dans le village depuis les foires sont le principal marché pour les individus en provenance de diverses régions de la Galice et la région de Sanabria et bien que certains de ces animaux de compagnie et nous connectés sous la rubrique "Animaux", nous allons évoquer ici le reste des animaux qui ont vécu avec les habitants de Xares
BOVINS:
Course Vianesa: Il a été la plus grande race de bovins de population Xares, également connu sous le nom de pays ou de vache ne portexa, a ses origines dans le comté ne Bolo, dans la province orientale de Ourense, très proche de notre peuple, la limitation de Sanabria, avec la Serra do Eixo, avec la Serra Calva, avec le parc naturel Invernadoiro O, avec Serra et queixa de la région de A Frieira, mais dans les zones montagneuses des municipalités de Chandrexa de queixa, et Manzaneda A Pobra de Trives, où il y avait beaucoup d'animaux dans la course pour atteindre l'ouest du Massif Central Ourense, dans les municipalités de Vilar de Barrio, Montederramo, Maceda, et Celeiro A Veiga, alors que les têtes de ces comtés sont Viana do Bolo, le qui tire son nom de la course et les principaux points de commerce depuis sa foires, qui ont lieu au cours de Juillet, Août et Septembre, sont venus plus importants trafiquants de bétail pour acheter des bœufs, ce qui serait expédié plus tard dans le rail ou un Rúa Monforte de Lemos à être exportés vers d'autres régions. Les conditions orographiques de Terra-Bolo, la région la plus montagneuse de la province, a entravé la mécanisation agricole et permis le maintien des systèmes traditionnels d'exploitation, animaux de besoin avec une forte adaptation à l'environnement, ce qui a permis la course Vianesa maintenir le plus grand recensement de tous les Brunes galicien. La course Vianesa découle du tronc Cantabrico, être une race de vaches laitières et des couvre travail et, comme nous l'avons indiqué, originaires de la région jusqu'à ce que tout le Massif Central Ourense (Serra de queixa, les montagnes et O Invernadoiro Serra San Mamede) domaine qui est, sauf dans le cas de Cachena course, un point de rencontre pour toutes les autres races. Donc, pour les gens de cette race, de l'est et le sud depuis Frieiresa, nous devons ajouter l'influence des races et Limiá Caldelas par le sud-ouest et au nord, respectivement. Dans ce contact ne peut être supprimer les Vianesa, qui a travaillé dans la genèse de la diversité multiraciale mosaïque qui apparaît dans ce territoire, dans lequel les animaux sont porteurs de caractéristiques communes à toutes les races, mais difficile dans une situation d'entre eux. Le plus apprécié la qualité de cette course est la robustesse, qui permet à ses montagneuses parfaite adaptation à l'environnement dans lequel elle exerce ses activités, qui devrait être en bon état, ajouter le lait, qui se traduit par un fort taux de croissance des veaux et une source de la manipulation humaine ajoutée. Le système d'exploitation continue de les schémas traditionnels de décrochage alimentaire rurale au cours de mauvais temps, habituellement au cours de l'hiver rigoureux et l'élevage sur les pâturages, des forêts et de maquis, pour le reste de l'année.
La course réunit Vianesa bovins profil directement à subcóncavo et moyen format, avec le poids moyen est de 560 kg. pour les femelles et 850 kg. pour les hommes et la taille moyenne de la croix 132 cm. pour les femmes et 138 cm. pour les hommes. Sa tête est petite, allongée visage que se rétrécit vers le museau, où il présente la tombée de la nuit et muqueux orla blanchâtre, avec des cornes en bref crochet avec croissant chez les hommes et les femmes dans allongées, qui sont nés en face la ligne de prolongation de testuz, la position latérale, en avant et, pour continuer à décrire une large spirale et à la fin, les conseils en amont, une perle de couleur par la souche et une pelle, avec les conseils obscurci, avec de grandes oreilles velues et un cou et proportionnée à la taille corporelle, plus longue chez les femelles, et légèrement enmorrillado chez les mâles. Son tronc est gros, avec lombaire-ligne arrière qui a tendance à l'horizontalité, avec la croupe à une plus grande hauteur, un peu démolie avec peu de formation et les fesses. Leur durée moyenne des membres sont soit réalisé et l'aplomb, avec des joints robustes et les onglons durs et résistants. Le système se compose d'une poitrine pis bien inséré, mamelons symétrique, la peau mince et avec beaucoup de protection pilosa. Cette course a châtaigniers couche, avec les expressions les plus sombres et plus claires les taureaux ou les blondes chez les veaux. Les tons plus sombres jamais défaut dans capes et les extrêmes, mais sont également distribués avec intensité par les différents corps résultant en une présentation des diverses particularités (fumé cher, nous l'espérons, ruban, Lombard, Alabarda, aldinegro, etc.) Etre caractéristiques etnomónicas l'abondante chevelure des formations plus claire et plus justement tombe sur le front (flequillo) et l'oreille externe (en suspens). Dans sa taille, la hauteur varie à traverser, à la moitié du dos et croupe sont entre 128 et 146 cm., 123 et 141 cm. et 133 et 150 cm. respectivement pour les femmes et entre 131 et 155 cm., 126 et 150 cm. et 136 et 160 cm. respectivement pour les hommes.
Race Frieiresa, vache del pays, mirandesa ou portugaise, a son origine dans le secteur de A Frieira, que comprend la commune de A Mosquée et plus concrètement les villages d'ou Pereiro, à Vilavella, À Ferme à clef, Santigoso, Castromil, Cádavos, Manzalvos, Esculqueira et à Chaguazoso, et il a comme secteur dispersion Ou Canizo et Ou de Tameirón dans la commune de A Gudiña, et Hermisende et A Teixeira dans la province voisin de Zamora.C'est une race avec une triple aptitude, un travail, un lait et une viande. Anciennement, plus de travail, et qui puisque les machines ont remplacé aux animaux dans le travail agricole, est orienté actuellement pour la production de la viande.Son origine il dérive du bétail ibérien, cette race est une branche importante du tronc Cántabro, qui avait localement une grande prépondérance sur d'autres races locales avec lesquelles il coexistait. La race Frieiresa s'est formée en A Frieira et qui a été ici étendue le autres zones, étant ancêtre d'autres races. Les informations sur la race ne sont pas, en général, faibles et non plus apportent trop de clarté du point de vue ethnique, la province d'Ourense s'est caractérisée par la grande variété de types étant donné les diverses et différentes caractéristiques écologiques, en donnant naissance à des groupes minoritaires, comme c'est le cas pour verinense, à à laquelle on n'accorde actuellement pas ni la catégorie de variété éthnique. Cette race prend son nom du secteur de A Frieira, située au sud-est d'Ourense, a comme secteur de dispersion les mairies ourensanos de A Gudiña, Rivières et Vilardevós, en arrivant même à à d'autres du volume central et aux villages Hermisende et de A Teixeira dans la province de Zamora.C'est une race avec de bonnes caractéristiques rusticité, facilité de maniement et mansuétude, ce qui le rendait très apprécié pour le travail agricole.Il est indubitable qu'ils ont eu l'important rôle dans le revenu des éleveurs de la zone, mais ses reproducteurs ont été non-discriminémentnon-discriminéement croisés dans l'antiquité, sans tenir compte de la nécessité de remettre les groupes avec des individus de caractéristiques identiques pour préserver la race. En disparaissant la nécessité de traction animale, on doit réorienter son utilisation comme producteur de viande de qualité, ce qui est becerros au sevrage.Prédomine l'exploitation familiale avec un nombre réduit de têtes qui profite du pacage pendant le jour et la stabulation le soir, le système le plus typique et enraciné dans la zone.Les voies de communication ouvraient le chemin aux influences étrangères et, d'autre part, les caractéristiques de la propriété et la disposition du terrain empêchaient le maintien de grands troupeaux. Les reproducteurs de cette race ont survécu dispersées par les différentes exploitations, mélangées avec d'autres races, ce qui a rendu pratiquement impossible sa récupération.La race bovine Frieiresa groupe des animaux de taille moyenne à à grand, de profil subconcavo à évasement, en présentant des proportions longilíneas, avec tendance à la convexité des masses musculaires.Son poids moyen est de 600 kg. dans les femelles et de 860 kg. dans les mâles et la moyenne soulevée à la croix 131 cms. dans des femelles et 141 cms. dans des mâles.Sa tête est petite et courte, sa projection testuz, son avant et morro larges, en donnant à la tête un aspect plat, avec des lèvres lourdes, cornes rudimentaires et mal orientés, longueurs en étant dirigé vers l'avant et vers le bas, en terminant en halte et avec les pointes légèrement vers dehors, de couleur claire et avec les pointes ternies et ses orbites très importantes. De longues oreilles, horizontales et poilues, le col mince, badal discret dans des femelles et léger morrillo dans des mâles A un long tronc et un harmonique, avec croix légèrement sortante, dos sellé et large échine, parfois quelque chose poitrine enfoncée et vaste, thorax profond, côtes pliées et ventre de grande capacité, de vaste grupa et légèrement démolie avec le sacrum important et horizontal.Ses extrémités sont une longueur moyenne, affirmées, bien aplomadas et des sabots durs.Le système mammaire est de bonne taille de la mamelle, avec des mamelons d'implantation correcte, avec la peau fine et lubrifiée A couche marron lavée, plus foncée dans les mâles et plus claire dans les élevages, avec un oscurecimiento en face, col, papada, antebrazo et région ventrale, bien que le museau soit entouré d'une auréole blanche, avec les muqueuses visibles et sauvages palpebrales pigmentés dans noir.Ses cheveux longs et abondants dans la région frontale donnent naissance à une guedeja blonde dorée caractéristique, surtout dans des mâles, sont très abondants aussi dans le borlón de la colle.De leur taille les rangs de de soulevé à la croix, à la moitié du dos et à la grupa sont entre 128 et 145 cms., 125 et 140 cms. et 133 et 150 cms. respectivement pour les femelles et entre 131 et 156 cms., 126 et 151 cms. et 136 et 161 cms. respectivement pour les mâles.
OVIN
Brebis galicienne
: Il était anciennement très fréquent en Xares, que chaque famille ait plusieurs têtes de ovin, qui étaient conjointement dirigées dans un troupeau communal. Par chaque 6 têtes, un représentant de chaque maison, devait diriger pendant toute la journée avec le total du troupeau, toujours 2 bergers, qui par ordre rigoureux commençaient leur tour par la partie de d'en haut et par celle de sous le peuple, toujours accompagnés par le chien du troupeau, qui espérait curieusement chaque demain à la porte du berger que tenia j'alterne ce jour.À première heure du matin, au contact des campanas, chaque voisin ouvrait les portes de son écurie et les brebis sortaient pour être rassemblées dans le centre du peuple et former un troupeau abondant qui dirigeait dans les montagnes du puelo pendant toute la journée jusqu'à commencer la nuit.Il y aurait peut-être plusieurs races de brebis, mais le plus probable est que dehors la brebis galicienne la plus abondante, l'appel aussi churra galicien, la brebis du pays ou meiriña, bien que ces dénominations soient incorrectes. Son secteur d'origine est toute la zone de la Galice, étant apte pour viande et laine.Son origine filogenético n'est pas très définie, puisqu'on ne lui a surtout prêté attention jamais. L'intérêt pour cette race apparaît quand l'ovinotecnia moderne sera fixée dans les brebis prolifiques de certaines races étrangères, en s'informant dont en Galiza il existait un groupe éthnique avec ces caractéristiques.La race ovine galicienne, vient du tronc Ibérien (Ovis aries ibericus), bien que la population originaire aient influencé un nombre important de groupes éthniques, qui ont influencé avec une différente intensité les différentes zones ou les secteurs. Entre les races qui ont plus influencé l'Ovella Galega ils soulignent ce qui est mérinos et avec une plus petite intensité, ce qui est castillanne, la lacha et la churra. la race ovine galicienne est encadrée dans le tronc Entrefino, (Ovis aries celtibericus), renforcé ou renforcé par une certaine influence de sang mérinos Originairement la race était dispersée par toute la Communauté galicienne, bien qu'il y ait une plus grande concentration dans la zone centrale et dans la province d'Ourense. Actuellement les exemplaires en pureté se trouvent fondamentalement dans la zone de montagne Lugo, Ourense, de Pontevedra et dans le littoral de A La Corogne.
L'aptitude principale et presqu'exclusive de la race est la production de viande de haute qualité, en commercialisant ses élevages aux deux ou trois mois de vie. La production de lait est haute mais, étant donné la haute prolificidad de la race, il est intégralement utilisé dans l'alimentation des agneaux. La production de laine, anciennement très appréciée par sa haute qualité, présente actuellement des problèmes de commercialisation Actuellement est essayée de récupérer cette race par ses multiples avantages au moment de l'exploiter en régime extensivo-semiextensivo. Il possède d'importantes qualités productives par sa haute fécondité et prolificidad ; ce qui est normal sont les accouchements doubles et, très fréquents, ce qui est multiples. Ces caractéristiques, ajoutées à son instinct maternel excellent et sa haute production laitière, font que les femelles obtiennent sortir en avant les agneaux, pratiquement sans appui externe de l'éleveur. À à tout ceci faut lui ajouter la grande facilité d'accouchement qui possèdent, sa haute rusticité et la grande résistance aux maladies étant animaux qui sont exclusivement nourries presque de de ce qu'elles ingèrent dans la pâture et ce qui possèdent une grande agilité pour arriver à des emplacements inaccessibles pour un autre type de bétail, à l'exception de ce qui est caprin, s'avèrent idéaux pour profiter des zones qui avaient été abandonnées, à le ne les été pas aucune utilité agricole, et au moment de nettoyer aussi des zones de montagne elles étaient anciennement soutenus dans deux types d'exploitations différentes ; quelques, dans les zones de montagne, au moyen de ce qui est "alternantes" (troupeaux communautaires), qui dirigeaient les zones hautes et inaccessibles pour ce qui est bovin ; et d'autres, dans les zones de vallée ou dans les versants des montagnes proches. Dans ces dernières, les animaux étaient conjointement exploités avec le bovin comme une production complémentaire, puisque les brebis étaient soutenues avec ce qu'il laissait ou ne pouvait pas atteindre ce qui est bovin, et ils n'avaient pas besoin d'une attention spéciale ni d'une main d'oeuvre qualifiée Outre tout ce qui est précédent, ils produisaient une action bénéfique sur les prés, en lissant les trous qui produisaient les traces de de ce qui est bovin, et ils contribuaient positivement à la fertilisation des domaines Actuellement, ce qui est alternantes ont pratiquement disparu et les troupeaux sont normalement seulement de brebis. Ils restent encore quelques mélanges (brebis et chèvres) dans les zones de de montagne et de d'autres de petite taille qui accompagnent aux vaches.La race ovine galicienne groupe des animaux de petite taille, de proportions équilibrées, enlanados et de couleur blanche, consacrés à la production de viande. Sa tête est de petite taille, de profil fronto-nasal généralement droit, en tendant à subévasement, généralement dépourvue de cornes dans les femelles et, de les avoir, par ceux-ci sont rudimentaires ; dans les mâles ils peuvent se présenter et dans ce cas prédominent ceux de spirale double, avec un front large, chère élargie et il rétrécit, en soulignant le nez élargi, le morro fin et les oreilles horizontales de type moyen, avec un col peu musclé et de longueur moyenne.Son tronc est étroit et de mesures proportionnées, avec la ligne dorso-lombaire droitement ou légèrement ascendant vers la grupa, qui est courte et quelque chose chute et ses extrémités sont très fin, tu dévêts, sans cheveux et bien aplomadas, la colle est très longue, de naissance sous, en donnant un aspect caractéristique à cette race et à ses poitrines sont assez développée en proportion avec la taille de l'animal Sa couleur est blanc uniforme, bien qu'on puisse voir des exemplaires qui présentent des taches irrégulières et inconstantes en tête et membres de couleur marron cobrizo. La présence de la couleur noire est faible, bien que presque tout troupeau possède une brebis noire.Les rangs de de soulevé pour l'ecotipo de montagne se entre les 44 et 58 cms. dans les femelles et entre 55 et 65 cms. dans les mâles, se situant son poids entre les 20 et 35 kg. dans les femelles et entre 30 et 40 kg. dans les mâles.
BÉTAIL CHEVALIN
l'âne
ou l'âne (Equus asinus) est un animal domestique de la famille de de ceux équidos, equidae et dont les ancêtres sauvages sont africains le mot âne del latin tadío est un dérivé régressif "burricus" que signifiait petit cheval ; "caballus" c'était 'un cheval châtré 'utilisé pour jeter ou charger.Les ânes sont chevalins généralement plus petits et avec des oreilles plus longues que le cheval domestique. Ils sont mammifères et ils utilisent fréquentement pour les aller avec le troupeau, pour le bétail brouter aux prés ou à la montagne ou pour porter le blé au moulin et transporter postérieurement la farine, il s'ensuit qu'aussi leur on appelle âne fariñeiro.Un âne mâle peut être croisé avec une jument et produire un mulet ou un mulet s'il est masculin, et un cheval mâle peut être croisé avec une burra et produire un bardot un bardot est un animal hybride résultant du croisement entre un cheval et une asna, avec de longues oreilles, comme la mère et qui conserve du cheval seulement la tête, qui est longue et mince, avec de vastes jambes, colle poilue dans toute sa longueur et le relincho classique, en présentant des manières moins parfaites, étant de petite taille qui l'âne et en révélant le caractère paresseux de la mère.Comme animal hybride, le bardot presque toujours est stérile étant donné la différenciation dans le nombre de chromosomes dans le noyau (Chevalin 64 et âne 62), ce qui fait qu'en étant combiné sortent des élevages (mulet ou bardot) avec 63 chromosomes, ce qui étant inégaux fait que les mulets ne se divisent pas en manière équitable pendant la meiosis. sont extraordinairement dóciles, forts et résistants, ce pourquoi des animaux particulièrement précieux se considèrent au moment de porter des charges lourdes pendant de longues distances, surtout dans des terrains montagneux et désertiques ; anciennement ils transportaient généralement l'eau utilisée pour éteindre les incendies, puisque son sens développé de l'obéissance règne même sur la peur naturelle au feu. Les bardots, par contre, sont assez petits et faibles. L'âne sauvage est appelé onagro.Depuis des débuts de l'histoire, les ânes ont été utilisés pour transférer des charges, jeter de voitures et transporter des personnes, puisque bien que n'étant pas tellement rapides comme le cheval, ils ont une longue vie, son maintien est moins coûteux, ont une grande résistance et sont agiles sur des chemins détériorés.Les ânes ont une longue réputation par leur terquedad, mais ceci est du à la malinterpretación de quelques personnes de son sens d'autoperseveración hautement développé. Il est difficile de forcer à un âne à faire quelque chose qui contredit ses intérêts propres. Ils sont animaux intelligents, prudents, amicaux, juguetones et intéressés à apprendre. Une fois qu'on ait gagné sa confiance ils peuvent être de bons compagnons en travail et récréation et pour cette raison maintenant sont conservés comme mascottes dans quelques pays, où son utilisation comme animaux de charge a disparu. Ils sont aussi populaires pour marcher des enfants dans quelques lieux touristiques et de récréation.L'âne a été symbole du dieu grec dionisio, de fait il existe de nombreuses références à l'âne dans la Bible hébreue, par exemple dans Ancienne, l'âne Émoussé, par les dimensions de leur phallus, était consacré à Príapo à auquel il était offert en sacrifice, depuis que ce dieu avait tué un dans l'expédition de Baco aux Indes pour avoir eu l'insolencia de lui contester le prix de la force.La longue histoire de l'utilisation d'ânes par les hommes signifie qu'il y a un grand stockage de références culturelles à à celui-ci.Les Romains prenaient la rencontre avec un âne comme présage de calamités.L'âne d'or est un roman ingénieux écrit par l'auteur Apuleyo Lumineux latin où il est trouvé le il tient épisode de Psiquis.Dans le folklore européen nous trouvons des références en pouvant curatif de la colle d'âne dans des cas tosferina et des piqûres de scorpion.L'âne a été par beaucoup de temps symbole d'ignorance. Quelques exemples peuvent être trouvés dans des Rêves d'une nuit d'été de Shakspeare et dans des nombreuses fables.Est célèbre l'âne Orfèvre, de l'oeuvre Juan Ramón Jimenez "Orfèvre et je".Dans l'oeuvre de maître de littérature espagnole le gentilhomme ingénieux cadeau Quijote de La Mancha, l'âne de Sancho Panse on appelle Rucio.Dans le film de Shrek et ses suites un des protagonistes est un âne parlant.Les ânes appartiennent à la famille de de ceux équidos, et à son tour ils sont classés dans l'ordre de de ce qui est perisodáctilos. L'âne sauvage africain on classe comme Equus asinus, l'onagro comme Equus hemionus onager, le kiang comme Equus hemionus kiang, le khur comme Equus hemionus khur et le kulán comme Equus hemionus hemionus. en Espagne, on a historiquement différencié trois races d'ânes : l'Âne andalou, l'Âne Catalan et l'Âne Zamorano De Léon, que comme son nom indique ils occupent petits secteurs Andalousie, Catalogne et Castille et de Leon respectivement. On a récemment différencié deux races plus : l'Âne des Encartaciones, au Pays Basque et l'Âne Majorero, aux Iles Canaries. Le reste de la population asinienne espagnole est appelé Âne Commun, avec une grande variation morphologique et génétique.L'Âne Zamorano De Léon a eu son moment de splendeur dans le siècle XIX et au début du XX, quand le croisement avec des juments donnait lieu à des mulets magnifiques dont dépendait la culture et le transport du territoire Castille et de Leon. On considère que le secteur où s'est conformée la race les caractéristiques actuelles est l'ouest de la province de Zamora : depuis Sanabria jusqu'au secteur de Sayago. Cette région se caractérise par un climat typiquement continental, avec des étés chauds et secs et nous invier froids.À partir du siècle XVIII et au fur et à mesure qu'en Espagne il augmente la surface cultivée et les échanges commerciaux s'étendent entre différentes régions, le mulet a acquis une grande importance comme animal de traction et transporte ce qui a augmenté sa valeur dans une grande mesure. Il est dans des zones proches avec davantage de conditions agricoles et économiques, comme sont le sud-est de la province de Leon et le nord-est de de celle de Zamora, où on a généralisé à cette époque l'utilisation de cette race pour croiser avec des chevaux et fournir au marché flottable des mulets, qui est rapidement tombé avec l'arrivée du chemin de fer et des machines agricoles.

Cheval race galicienne pure
, a d'autres dénominations incorrectes comme cheval du pays, pony galicien, faca galicienne et faca galizana. Son vaste secteur d'origine se à la toute Galice, étant apte pour l'équitation de loisir et sportive.Le Cheval de Race Galicienne Pure en galopando il y a longtemps en état sauvage par les terres galiciennes en formant des troupeaux abondants, comme héritage vif de nos ancêtres qui ont occupé cette même terre dans laquelle nous vivons, il est la seule race chevaline autochtone de la Galice décrite actuellement. C'est un animal sobre et résistant, après avoir été livré pendant des millénaires comme soutien alimentaire de l'homme, postérieurement il a été utilisé pendant des siècles comme cheval de guerre des armées et, pendant les temps de paix, il a aidé dans les tâches de nos domaines, en mettant à faire partie du patrimoine naturel, culturel, social, environnemental et historique de la Galice les premières preuves de la présence de chevaux en Galice sont des petroglifos en Viladesuso, dans la zone de A Groba qui représenteraient des voitures entraînées par des chevaux. L'origine des gravures de cette tranche se, en toute sécurité, dans l'Âge de Bronze (De de 2.000 à 2.500 années avant le Christ). Postérieurement, dans le secteur de pacage du curro de Sabucedo on a découvert un complexe rupestre, dans lequel on a obtenu identifier cinq chevaux, certains de d'eux en attitude de trote. Un autre essai de l'existence de chevaux sauvages en Galica dans les temps protohistóricos est le diadème de Ribadeo dans lequel on observe des impressions claires de chevaux montés par l'homme, élevages plus jeunes à leur côté et guerriers en scène. Malgré l'existence précédente de chevaux sauvages en Galice, aujourd'hui la théorie le plus communément admise sur l'origine historique du Cheval de Race Galicienne Pure est celle maintenue par quelques auteurs qui affirment qu'avec l'arrivée du peuple celta (600-500 avant le Christ) qui venait des routes du nord, on a introduit dans la Péninsule Ibérienne une jeune population chevaline : un cheval elipométrico de de peu de soulevé, de petite tête, de courtes oreilles, grupa fort, cheveux bruts et de couche foncée. Ces auteurs considèrent que ce type de cheval introduit par les celtas est l'ancêtre direct des races chevalines autochtones existantes aujourd'hui dans le nord péninsulaire le matériel découvert dans les tombes, présumément célticas, font penser que ce peuple a été le premier à domestiquer le cheval, jusqu'à ce moment chassé exclusivement avec des fins alimentaires en des temps historiques les références aux chevaux qui broutaient dans les montagnes de la Galice sont fréquents. Estrabón, Pline, Martial, Silvio Italique et Columela, entre autres, mentionnent son existence et font l'éloge de certaines de ses qualités. Les allusions sont aussi fréquentes pendant l'époque de la reconquête. Ainsi, rememora dans Vous Buios le jour de San Bartolomé, où chaque année on choisissait les chevaux qui devaient fournir aux forces de la cavalerie chrétienne À partir des Rois Catholiques, les allusions à l'abondance d'élevage chevalin de la Galice on est constants. Le lien est clair entre l'élevage de chevaux dans quelques zones et la propriété et le dominion des couvents puissants. Saa Courageux dit à ce sujet que "il est intéressant de rappeler comme l'élevage chevalin, dans cette forme de liberté par nos montagnes, nous la trouvons déjà dans les jours de l'activité colonisatrice les moines, le siècle X et XI, liée aux noyaux qui peu à peu apparaissent autour des couvents". Beaucoup des populations chevalines qui existent encore coïncident avec lesquelles en d'autres temps elles ont eu un lien direct avec les couvents, avec l'Église ou avec ses institutions un facteur clef dans le sensible processus de conservation historique des populations chevalines en liberté en Galice a été l'extrême rusticité des montagnes galiciennes, moyenne naturel dans laquelle ils sont développés depuis toujours, et qui a exercé de barrière face aux métissages capricieux qu'ont affaiblis presque toutes les races qui dirigeaient il y a longtemps les terres d'Iberia l'avis généralisé est que la population chevaline diminue, dans une plus grande ou plus petite mesure, d'un tronc commun, le tronc Celta, en arrivant à nos jours plus ou moins lieu à d'autres races connexes, depuis le Portugal jusqu'à Ecosse et à l'Islande, et que représentent aujourd'hui les races suivantes : le Garrano portugais, le Cheval de Race Galicienne Pure, l'Asturcón, d'Asturies, le Pottoka Basque, le Cheval de Merens, le Bardigiano, de l'Italie, le Landés, de la France, ce qui est islandais, de l'Islande, la Shetland et le Highland, d'Ecosse, le Connemara, de l'Irlande, le Dartmoor, Exmoor, Gales, Fell et New Forrest, la Grande-Bretagne et éteints des Thieldon et Faca De Soria Toutes ces populations chevalines, bien que d'un tronc commun, le Celta, ont été soumis tout au long des siècles à différentes conditions environnementales et différents degrés de pression humaine, ce pourquoi inévitablement se en outre, chacune de d'elles a souffert différents degrés d'intrusion de sangs étrangers, donner lieu à des métissages plus ou moins évidents. Malgré tous ces avatars, ces populations chevalines ont toujours maintenu les nombreuses caractéristiques morphologiques et génétiques en commun, ce qui a permis de choisir dans chacune de d'elles un certain nombre d'individus avec des caractéristiques identificatives de groupe (dérivées de l'adaptation aux circonstances qui a touché vivre) et en conservant, en même temps, certaines particularités qui les rendent semblables entre elles et directement mises en rapport avec ce tronc commun. À la fin de la décennie des quatre-vingt et débuts des quatre-vingt-dix les sociétés galiciennes, et en particulier l'Administration autonome et le groupe universitaire, suivant les recommandations d'organismes internationaux comme la FAO, ONU et UNEP, de protection, évaluation et conservation des races d'animaux domestiques en danger d'extinction, a été commencée à préoccuper parce que, bien que la population de chevaux en liberté dans les montagnes galiciennes soit maintenue en recensement, le patrimoine génétique le plus primitif était perdu étant donné l'introduction dans les montagnes, par les éleveurs, de sementales de métis d'autres races avec de meilleures aptitudes de la viande, pour ainsi augmenter le rendement de le Beaucoup de de ce qui est sementales introduits périssaient au peu de temps par manque de résistance à des conditions environnementales et d'alimentation renforces, ou y compris des victimes de déprédateurs. Toutefois, autres sementales détachés en époque d'apareamiento (Printemps et été) obtenaient se reproduire, ce qui peu à peu a mestizando le bétail autochtone, jusqu'à le mettre en danger d'extinction par les chevaux exploités en régime de liberté en Galice sont distribués surtout par la zone sud-ouest de Pontevedra, les zones central et nord de la province de Lugo et dans la zone nord-ouest de la province de A La Corogne. Ils vivent dans des secteurs vastes montagnes et de montagnes, avec peu d'arbres, végétation arbustive abondante et avec peu d'ou aucune population humaine dans son environnement l'orientation productive du Cheval de Race Galicienne Pure n'est la production de la viande, même s'en principe peut penser qu'en effet par le système d'exploitation en régime étendu de la majorité des exemplaires inscrits. Précisément étant exemplaires avec des caractéristiques adéquates pour la production de la viande, il n'a pas été ce pourquoi les éleveurs ont essayé d'introduire dans les montagnes galiciennes sementales d'autres races plus appropriées pour cette fin, en parvenant avec cela à affaiblir les caractéristiques ethniques du cheval autochtone galicien. Qui est certain, cependant, du au fait que la race est restée oubliée beaucoup d'années, la seule sortie productive qu'il avait était celle d'une production de la viande très faible, mais faut tenir compte que cette faible production n'impliquait pas de frais, ce pourquoi on traduisait dans des bénéfices nets l'orientation productive qui doit prendre l'élevage et la sélection du Cheval de Race Galicienne Pure il doit être l'obtention de produits avec des qualités sportives, d'exposition et de loisir, parce qu'en soi déjà il a d'autres qualités qui beaucoup à d'autres races manquent et que dans très peu de cas elles seront capables d'obtenir : rusticité, adaptation au milieu et tempérament identificatif de race. Les exemplaires de Race Pure Galega sont très aptes pour la pratique de l'équitation dans toutes ses modalités, tant en équitation sportive de compétition comme en équitation de loisir. Sont spécialement apte pour promenades et routes de tourisme équestre, pour des essais de saut d'obstacles en catégorie "pony", horseball, enrôlement léger et marche galicienne ; en outre, par leur tempérament tranquille et noble, ils seront très valables pour centres de hypothérapie (équitation thérapeutique) avec des physiques destitués ou psychiques et ils peuvent aider à la réintroduction sociale de drogodependientes et margés sociaux les exemplaires élevés dans liberté absolue dans les montagnes galiciennes démontrent une rusticité spéciale, étant très adaptés au milieu où ils vivent, parfois dans des conditions extrêmes tant d'alimentation comme climatiques. Dans cette atmosphère naturelle il peut paraître un animal nerveux, revêche et indómito, toutefois, quand il sera élevé dans des conditions de semi-liberté ou en stabulation intensive il résulte d'avoir un tempérament tranquille, un noble dans les actes, curieux et savoureux de la présence de l'homme, en montrant une grande afectividad, spécialement par les enfants. Toutes les caractéristiques morphologiques qui afean les exemplaires de la race élevés en état de liberté (longs cheveux, grand ventre, minceur, raquitismo, etc..) ils disparaissent quand ils sont élevés dans des conditions favorables, ou en semistabulation (abrités dans des halls pour les nuits et dans des prés pendant le jour) ou en stabulation intensive (de façon permanente en hall), et plus encore quand aux bonnes conditions stabulation, alimentation et sanitaires on leur ajoutera un correct régime d'exercice quotidien, en s'avérant animaux très proportionnés et harmonieux tant physiquement comme dans ses mouvements le Cheval de Race Galicienne Pure groupe des animaux de profil droit ou subconcavo, elipométricos et de proportions sublongilíneas. Avec soulevé à la croix entre 120 et 140 cms., couche marron ou noire et un tempérament dócil, tranquille, courageux et intelligent A une tête proportionnée, avec avant longue et plate, avec topete abondant, oreilles petites et pilaires, orbites oculaires sortantes et ou marquées, yeux grands, vifs et expressifs, les lèvres grasses, en pouvant présenter parfois une touffe de cheveux dans le supérieur (moustache), ainsi que des longs cheveux dans la région de la barbe ou du muscle borla, en étendant aussi par la région de la mâchoire inférieure (barbue) et du canal extérieur le col proportionné, avec une bonne conformation et crines abondants La ligne dorso-lombaire tend à la rectitude, la grupa est simple et quelque chose inclinée, la naissance de la colle est moyenne, et est longue, le ventre ou l'abdomen est arrondi et la poitrine avec tendance à la profondeur. Dos légèrement inclinés, extrémités fines, tu coupes et forts, articulations puissantes et dures, tièdes tu coupes, casque foncé, en tendant à à noir, de conformation ronde, petit et dur, bien proportionné. Ils présentent de faibles productions cornées et dermiques (châtaigne, impulsion et soies dans l'impulsion). Couche noire ou marron.
AVICOLE
Poule de Mos
: La race Poule de Mos, a d'autres dénominations comme poule piñona, poule galega et a son origine dans la terre de Chá, dans la province de Lugo et a deux orientations productives les oeufs pour consommation et la viande.Au début du siècle XX on a vu par le secteur de la Terra Chá, dans la province de Lugo, des poules plus grandes que ce qui est communes, très appréciées par la qualité de leurs viandes, et qui soulignaient par leurs crêtes particulières. L'origine de la poule (Gallus gallus domesticus) vient du tronc commun des poules sylvatiques qui viennent du sud-est asiatique, en coïncidant la majorité des historiens que l'espèce prédécesseur passe par le Gallus bankiva. La plupart des races actuelles viennent de croisements avec un ou avec plusieurs des trois grands race- troncs asiatiques : Cochinchina, Langsham et Brahma-Putra. En se basant cette classification, la Poule de Mos on pourrait comprendre dans l'origine Brahma-Putra, race par laquelle s'il a pu être vu influencée, bien que ce soit celle-ci une affirmation difficilement contrastable et insignifiante actuellement.En tenant compte à d'autres classifications plus mises à jour pour les types de base de races de poules, nous incluons notre race entre celles de type atlantique. Historiquement, les producteurs de Capón de Vilalba choisissaient leurs poules pour l'obtention de meilleurs exemplaires et les destiner postérieurement pour l'obtention de leur produit, bien que dans beaucoup de cas les exemplaires manquent d'uniformité morphologique suffisante. Il est à partir des années 40 quand dans l'ancienne Gare D'élevage Régionale de la Galice la race se soumettra à un processus sélection et fixación, en acquérant les premiers exemplaires dans la paroisse de San Xiao de Mos, de la commune de je Châtre de Rei, province de Lugo, ce pourquoi il est décidé de donner au groupe le nom de la paroisse. Après plusieurs années et après avoir atteint l'uniformité de ses caractères tant morphologiques comme productifs, il commence à son grande expansion par toute Galiza. Dans une grande partie des peuples de Galiza on rappelle comme il se doit la race, bien qu'on ait apparentement étendu moins par la province de Pontevedra.À partir de l'année 1960 avec la consolidation de l'aviculture industrielle, on procède à une rapide introduction de croisements de races de poules étrangères, très choisies, pour atteindre de hautes productions, qu'ont séparées aux poules autochtones, en tombant dans le manque de mémoire la Poule de Mos jusqu'à arriver au danger d'extinction. La race, comme nous la connaissons de nos jours, est originaire du secteur "de la Terra Chá", province de Lugo, bien qu'elle ait été immédiatement étendu par les quatre provinces galiciennes et elle est actuellement distribuée dans des noyaux isolés par la toute Galice.Cette poule s'adapte bien à tout type de terrain et des conditions atmosphériques, est de type mixte, avec un bon rendement de la viande, avec une viande de beaucoup de saveur, à à laquelle si elle ajoute une production acceptable d'oeufs, il fait que la race est intéressante pour exploitations avicoles rurales ou autres exploitations d'un plus grand intérêt commercial.Ils sont élevés en liberté, dans contact permanent avec des espaces ouverts et de la végétation abondante. Ainsi, uni à une alimentation composée de produits naturels comme céréales (maïs, blé, etc.), plus tous ces produits que lui fournit la nature, on obtient des productions de grande qualité finale. Il a un plumaje brillant, abondant et compact, il met des oeufs d'un minimum de 50 grammes, avec l'écorce de couleur marron claire.Le coq de cette race pèse entre 3.5 et 4 kg. et la poule de de 2.5 aux 3 kgsy anneaux ont approximativement 22 mm le coq et 20.2 mm la poule.Sa tête plutôt petite et ou est conformée, avec la face rouge, lisse et de texture fine et de crête de couleur rouge, en pois, avec trois files longitudinales papilas ou points ou définies.Les mentons sont rouges, petites, de texture fine, lisses, avec la grosseur inférieure ou arrondie et ce qui est orejitas petites, lisses, de manière lanceolada et de couleur rouge, le bout fort, vigoureux et ou je courbe, dans la mâchoire supérieure prédomine la couleur brune obscure sur ce qui est corné jaunâtre, dans la mâchoire inférieure peuvent apparaître des taches de couleur brune obscure mères seulement dans la partie proximal.Les yeux sont grands, arrondis et de couleur orange obscure, le col svelte et robuste, plutôt long, levé, ou emplumado et ou uni à la tête, avec esclavina abondant en flottant sur les côtes, le tronc : large, profond, long, légèrement incliné face à la colle, le large dos et en tombant légèrement à la colle, peuplé de pourtour de longueur moyenne, la poitrine large, profonde et proéminente, d'une grande capacité, la colle : de petite taille, les faucilles débits sont courtes en dépassant légèrement aux plumes des gouvernails de direction qui sont larges et superposées, le vaste abdomen, les ailes plutôt petites, bien demandées et installées au corps.Pernís forts, robustes, visibles et de longueur moyenne, forts tarsos, les volumes, de couleur jaune, de longueur moyenne, sans plume et avec quatre doigts forts et rectums.La morphologie de la poule en général est comme celle du coq, en tenant compte des différences étant donné le sexe. La crête est moins développée que dans les coqs, les mentons sont plus petits et il est aussi plus petite ce qui est orejita mais conserve la manière lanceolada. La poitrine est sortante mais de moins que dans le coq et de manières plus arrondies l'ensemble du plumaje dans le coq de couleur est leonada avec une ombre rouge- acajou claire, ce qui est esclavina et le pourtour est de couleur plus claire que le reste du manteau. Les plumes petits couvercles les ailes et les épaules sont d'une couleur plus obscure. Les rémiges primaires sont noires, touchées leonado et des rémiges secondaires ils sont leonadas presque dans leur totalité, excepté dans le centre qui acquièrent couleur noire, avec les couvercles du vol noirs. La colle a les gouvernails de direction et les faucilles noires avec un brillant vert métallique. Dans la poule le plumaje de la tête est leonado, avec esclavina de couleur leonado intense, étant noires les couvercles du vol et les gouvernails de direction de la colle et, en partie, les rémiges primaires.
PORCSS
Porc Celta
: La Race de porc Celta, porc du pays, porc galicien, beiro, porc d'échine d'anguille, est originaire de la toute Galice et a une haute qualité de viande.Le type originaire de tous les pourceaux est le "Ses", avec ses trois troncs préhistoriques : - Ses scrofa (Européen jabalí) - Ses méditerranéen (Méditerranée jabalí) - Ses vittatus (porc asiatique).Le tronc Celta viendrait du croisement Ses scrofa ferus avec le subtype Striatosus, qui a été étendu par différents pays de l'Europe, comme la France, la Belgique, le Danemark, la Russie, la Suède, la Norvège, l'Allemagne, l'Autriche, la Hongrie, la Suisse et le Portugal, en donnant lieu à différents groupements célticas, certaines de d'elles déjà éteintes de nos jours. En Espagne on a décrit plusieurs dérivés célticos, outre le Porc Celta, comme le Baztanés Navarrais, Catalan, de Vich, Molinés, de Guadalajara, Alistano, de Zamora, Lermeño, de Burgos et le taux le plus unifié, appelé Verre à vin Victorien le Porc Celta, représentant du tronc Céltico pur, est la seule race porcine originaire de la Galice et était le plus important dans notre pays jusqu'au début de ce siècle, en souffrant à partir d'alors une réduction censual continue et un abandon de la coutume du pacage porcin, tout cela provoqué par le dépeuplement rural et l'émigration, ce qui a entraîné le manque de main d'oeuvre et le productifs et augmenter les rendements des exploitations durant l'année 1951 seulement 14% du total était de race celta, pour arriver postérieurement presqu'à la disparition, même est arrivé à être descatalogada durant les années quatre-vingt par le Ministère de l'Agriculture, bien qu'il soit actuellement incluse dans le Catalogue Officiel de Races de Bétail de l'Espagne comme race autochtone espagnole de protection spéciale ou en danger d'extinction, reprise dans l'arrêté royal 1.682/1997, de du 7 novembre Actuellement, il existe des exemplaires de la race dans la toute Galice, bien qu'ils se concentrent principalement la province d'Ourense, sur le sud de Lugo et dans le centre et les nords-ouest de A La Corogne C'est un animal rustique, agile, avec une bonne aptitude pour la marche par son fort appareil locomotif, ce qui lui permet de parcourir de grandes distances dans le pacage, en s'adaptant parfaitement aux forêts autochtones galiciennes, où il dirige et il profite des ressources naturelles saisonnières comme châtaignes et glands.A un système osseux et musculaire très développé, surtout le troisième précédent, avec tête forte, longue et charnue, membres élargis, qui confèrent au jambon une forme de "violon", dos plié, d'une grande longueur, qui atteint parfois le mètre et moyen, grupa démolie, peau lourde peuplée de soies et longue queue. La longueur de la colonne vertébrale lui confère ce qui est bamboleo caractéristique dans son marcher, ce qui a donné lieu à des noms populaires comme "Porc d'échine d'anguille".Les femelles de Porc Celta sont commencées à couvrir à aux 7-8 mois d'âge et, après une gestation de 114 jours, vêlent généralement entre 12 et 14 porcs, qu'elles obtiennent élever facilement parce qu'ils possèdent de bonnes qualités maternelles et un nombre suffisant de mamelles utiles pour nourrir tous les porcs.La race porcine celta groupe des animaux grande taille, dolicocéfalos et profil frontonasal d'subévasement à rectum, eumétricos et longilíneos. Dans leur ensemble ils sont des paysans et harmonieux animaux.Dans cette race on différencie 3 variétés en accord avec leur localisation et l'absence ou la présence de pigmentations, la Santiaguesa, la Barcina et la Carballina. Les variétés santiaguesa et barcina se dans le sud des provinces Lugo et de A La Corogne et dans les provinces Pontevedra et d'Ourense, tandis que la variété carballina est originaire du secteur Carballo et secteurs limitrophes dans la province de A La Corogne.Sa tête est grande taille, fort, élargie et de profil frontonasal d'subévasement à rectum, étant dans son ensemble volumineuse avec l'avant plate et proportionnée, en formant un bord aigu dans la ligne de la nuca.y grandes oreilles et chutes qui couvrent les petits yeux.Son col est long, étroit et fort et son thorax est fort et profond, avec des côtes peu pliées. Les longs dos, légèrement inclinées et de musculatura manifeste, font davantage de robuste le troisième précédent.Son dos et échines sont étroits, longs (compte avec six vertèbres lombaires) et pliés. La ligne dorso-lombaire dessine depuis la croix élargit un arc qu'elle devient plus proéminent dans l'union de dos et grupa, qui est chute, avec formation musculaire moyenne. La queue est pourvue dans son extrémité d'une borla de soies et il est tordu de manière typique.Le ventre et les genitales sont externes, le ventre repris, avec ligne inférieure plate, avec un minimum de 6 mamelons développés, de la vaste implantation et régulièrement espacés. et les testicules bien formés, symétriques en longueur et taille.Ses longues et forts extrémités sont bien formés, avec des articulations impias et définies et les sabots résistants et durs, avec absence totale de pigmentation, lui donnent une marche vive, grácil et de bamboleo de caractéristique de la race.Dans ses cheveux et couleur la variété santiaguesa se caractérise pour posséder une peau attrayante avec absence totale de pigmentations, ce qui est barcina possède de petites pigmentations comme taches circulaires de couleur gris-marengo et ce qui est carballina se caractérise par les pigmentations noires brillantes étendues qui peuvent parfois arriver à couvrir tout son corps. Dans les trois variétés la peau est couverte de soies abondantes, lâches et forts.
The daily activity in Xares until half-full del last century, been totally has related to the cattle ranch, position that the cattle was the main source of subsistence as much as food for obtaining of meat, milk, eggs, etc., like for the agricolas workings and of obtaining of the other products, by which each house had not less than four or six cows, oxen or bulls, with which to procure meat and milk, in addition to its use in the field, also was frequent one or two pigs, with that to obtain to food for the rest del year, ewes, goats and sheep of which obtenian meat, milk and wool for the clothes preparation, hens for the egg obtaining and meat and rabbits or hares, aside from a horse, mare or donkey that used like support to the agricultural workings. They were several and varied the cattle races that existed in the town, since the fairs were the main market at which the units coming from diverse parts from Galicia and of the zone of Sanabria and although some of these domestic animals arrived already we have related them in the section of "Fauna", we are going to talk about in this section the rest of the animals that have coexisted with the inhabitants of Xares:
BOVINE CATTLE
Vianesa Race: It was the main race of bovine cattle that populated Xares, also called cow do country or portexa, has his origin in the region do Skittle, the east of the province of Ourense, closely together of our town, limiting with Sanabria, the Serra do Eixe, the Bald Serra, the natural park of Or Invernadoiro, with the Serra de Queixa and the region of A Frieira, but fué in the mountainous zones of the city councils of Chandrexa de Queixa, Manzaneda and To Pobra de Trives, where many animals of this race existed, arriving until the West of the ourensano central bulk, in the city councils of Vilar of District, Montederramo, Maceda, Celeiros and To Veiga, where as heads of these regions we found Viana do Skittle, from which the tratantes of cattle take the name this main race and points of commerce since to their fairs, that are celebrated during Julio, August and September, went more important to buy oxen, that they would be embarked later in the railroad in A Rúa or Monforte de Lemos to be exported to other regions. The orographic conditions of A Terra do Skittle, the most mountainous region of all the province, made difficult agricultural mechanization and allowed the maintenance of the traditional exploitation systems, needed animals with a strong adaptation to means, fact that allowed the Vianesa race to maintain the greater census of all Galician Colored people. The Vianesa race derives from the Cantabrian trunk, being a race of work and milkmaid and includes, since we have indicated, from the original region, to the totality of the ourensano central bulk (de Queixa Serra and Invernadoiro Or, Serra mounts of San Mamede), zone that constitutes, except in the case of the race Cachena, a point of contact of all the other native races. Thus, to the populations approached by this race from the east and the Frieiresa from the Southeastern, it is necessary to add the influence to them of the races Limiá and Caldelá by the southwest and north, respectively. This contact the Vianesa could not be removed, that collaborated in the génesis of multiracial the mosaic varied one that appears in this territory, in that we found carrying animals of common characteristics to all the races, but of difficult situation in some of them. The appreciated quality more of this race is the rusticity, which allows to its perfect adaptation to the mountainous means in which it develops, to which would be to add the condition to him of good milkmaid, that it is translated in a high rate of growth of the bull calves and a source of added human manutención. The exploitation system follows the rural traditional guidelines of feeding in stable during the phase of adverse climate, generally during the duro winter and of pasturing in meadows, forest and scrub, during the rest of the year.
The bovine race Vianesa groups animals of straight profile to subconcave and average format, being the average weight is of 560 kgs for the females and 850 kgs for the males and the average raised one to cross of the 132 cms. for females and 138 cms. for the males. Its head is of small size, with the extended face that is narrowed towards the snout, where presents/displays dark mucous and trims off-white, with horns in short hook with average moon in the males, and extended in the females, in which they are born in front of the line of prolongation of testuz, going laterally, towards ahead and above, to continue describing an ample spiral and to finish backwards with the ends, of a color nacarado by the stock and the shovel, with the darkened ends, great and hairy ears and a neck provided to the corporal, longer size in the females, and slightly enmorrillado in the males. Its trunk is ample, with back-lumbar line that tend to the horizontalidad, with grupa to greater height, slightly demolished and with little formation of the rumps. Their extremities are of average length, directed and plumbed well, with robust joints and hard and resistant hooves. The mammary system is made up of one ubre inserted well, symmetrical nipples, fine skin and with abundant pilosa protection. This race has brown layer, with darker expressions in the clearer or blond bulls and in the bull calves. The darkest tones never lack in ends and ends, but also they are distributed with intensity by the diverse corporal regions giving rise to one varied presentation of particularitities (expensive smoke signals, ojalado, light-striped, lombardo, alabardo, aldinegro, etc.), being characteristic clearer pilosas abundant etnomónicas the formation and enough falls on the forehead (flequillo) and in the auricular pavilion (pending). In their size, the ranks of raised to the cross, half of the back and grupa are of between 128 and 146 cms., 123 and 141 cms. and 133 and 150 cms. respectively for the females and of between 131 and 155 cms., 126 and 150 cms. and 136 and 160 cms. respectively for the males.
Frieiresa race, cow of the country, mirandesa or Portuguese, has its origin in the region of A Frieira, that includes the municipality of A Mosque and more concretely the Pereiro Or villages, To Vilavella, To Lock, Santigoso, Castromil, Cádavos, Manzalvos, To Esculqueira and Chaguazoso, and has like Canizo Or area of dispersion and Or Tameirón in the municipality of A Gudiña, and Hermisende and To Teixeira in the neighboring province of Zamora. It is a race with a triple aptitude, work, milk and meat. Formerly, more of work, and that at the moment since the machinery has replaced the animals in the agricultural work, is oriented for the meat production. Its origin derives from the Iberian cattle, this race is an outstanding branch of the Cantabrian trunk, that locally had great superiority on other local races with which it coexisted.
The Frieiresa race formed in A Frieira and that extended the other zones here, being ancestor of other races. The information on the race are, in general, little and they either do not contribute to too much claridad.Desde the racial point of view, the province of Ourense was characterized by the great variety of types due to the diverse and different ecological characteristics, giving to origin to minority groups, as it is the case of the verinense, to which at the moment does not grant nor the category to him of ethnic variety. This race takes its name from the region of A Frieira, located to the Southeastern of Ourense, even has like area of dispersion the ourensanos city councils of A Gudiña, Riós and Vilardevós, arriving at others from the central bulk and the villages of Hermisende and At Teixeira in the province of Zamora. It is a race with good characteristics of rusticity, facility of handling and mansedumbre, which did appreciated very for the agricultural work. He is doubtless that had an important paper in the rent of the cattle dealers of the zone, but their reproducers were crossed indiscriminately in the antiquity, without considering the necessity to replace the groups with individuals of identical characteristics to preserve the race. When disappearing the traction necessity animal, must reorient its advantage like producer of meat of quality, commercializing the yearling calves to the weaning. The familiar operation with a reduced number of heads predominates that the pasturing at night takes advantage of during the day and the estabulación, the system tipico and rooted in the zone. The communication routes laid way to the foreign influences and, on the other hand, the characteristics of the property and disposition of the land prevented the maintenance of great herds. The reproducers of this race survived scattered by the different operations, mixed with other races, which practically made its recovery impossible. The bovine race Frieiresa groups animals of so large means to great, of subconcave profile to concave, presenting/displaying longilíneas proportions, with tendency to the convexity of the muscular masses. Its average weight is of 600 kgs. in the females and of 860 kgs. in the males and raised average to 131 cross cms. in females and 141 cms. in males. Its head is small and cuts, salient his testuz, its wide front and nose, giving an aspect flat, with heavy lips, rudimentary horns and bad at the top oriented, long going towards ahead and downwards, finishing in stop and with the ends slightly towards outside, of clear color and with the darkened ends and their very outstanding orbits. The long, horizontal and hairy ears, the thin, badal neck discreet in females and light boulder in machos.Tiene a long and harmónico trunk, with salient cross, back slightly saddled and wide back, sometimes something depressed, ample chest, deep thorax, costillares bent and belly of great ample capacity, grupa and slightly demolished with sacred high and the horizontal one. Their extremities are of an average length, seated, plumbed and hard hooves well. The mammary system is of good size of ubre, with nipples of correct implantation, the skin fine and engrasada.Tiene castrates washed, darker chestnut in the males and clearer in the young, with a darkening in face, neck, papada, forearm and ventral region, although the snout is surrounded by a white auréola, with the visible mucous and wild palpebrales pigmented in black. Its long and abundant hair in the frontal region gives characteristic origin to one guedeja blond gilded, mainly in males, is very abundant also in borlón of the tail. Of their size the ranks of raised to the cross, half of the back and grupa are between 128 and 145 cms., 125 and 140 cms. and 133 and 150 cms. respectively for the females and between 131 and 156 cms., 126 and 151 cms. and 136 and 161 cms. respectively for the males.
OVINE CATTLE
Galician Ewe: Formerly he was very frequent in Xares, that each family had several heads of ovine cattle, which they were shepherded jointly in a communal flock. By each 6 heads, a representative of each house, had to shepherd throughout the day with the total of the flock, being always gone 2 shepherds, who by rigorous order began their turn by the part of above and the one of under the town, always accompanied by the dog of the flock, that peculiarly waited for each morning to the door of the shepherd who tapeworm turn that day. To first hour in the morning, to the touch of the bells, each neighbor opened the doors of his stable and the ewes left to join themselves in the center of the town and to form an abundant flock that throughout shepherded in mounts of puelo the day until beginning the night. Perhaps there were several races of ewes, but but the probable thing is that but abundant outside the Galician ewe, churra also Galician call, ewe of the country or meiriña, although these denominations are incorrect. Its area of origin is all the zone of Galicia, being apt for meat and wool. Its filogenético origin very is not defined, since special attention was never lent to him. The interest by this race arises when ovinotecnia modern pays attention to the prolíficas ewes of certain foreign races, finding out that in Galiza an ethnic group with these characteristics existed. The Galician ovine race, comes from the Iberian trunk (Ovis Aries ibericus), although on the original population influenced a high number of ethnic groups, that affected with different intensity the different zones or regions. Between the races that influenced more in the Ovella Galega emphasize the merina and with smaller intensity, the Castilian, lacha and churra.La Galician ovine race is fitted in the Entrefino trunk, (Ovis Aries celtibericus), reinforced or harnessed by some influence of blood merina.Originariamente the race she was in favor dispersed of all the Galician community, although there was a greater concentration in the central zone and the province of Ourense. At the present time the units in purity are fundamentally in the zone of mountain of Lugo, Ourense, Pontevedra and in the coast of A Corunna.
Almost exclusive the main aptitude and of the race is the production of meat of high quality, commercializing itself its young to both or three months of life. The milk production is high but, due to the high prolificidad of the race, it is used integramente in the feeding of the lambs. The wool production, formerly very appreciated by its high quality, presents/displays problems at the moment comercialización.Actualmente is tried to recover this race by its multiple advantages at the time of operating it in extensive-semiextensivo regime. It has important productive qualities by his high fecundity and prolificidad; the normal thing is the double childbirths and, very frequent, the manifold. These characteristics, added to their excellent maternal instinct and its high milk production, practically cause that the females manage to remove ahead the lambs, without external support of the cattle dealer. To all this it is necessary to add the great facility to him of childbirth that they have, his high rusticity and the great resistance to the enfermedades.Al to be animals that almost exclusively feed on which ingests in the grass and that has a great agility to arrive at inaccessible sites for another type of cattle, with exception of the goat one, they turn out ideal to take advantage of zones which they had give inn, when not finding it them no utility agricultural, and also at the time of cleaning zones monte.Antiguamente they were maintained in two types of different operations; , in the zones of mountain, by means of the "veceras" (communitarian flocks), that shepherded the high and inaccessible zones for the bovine one; and others, in the zones of valley or the slopes of next mounts. In these last, animals exploded jointly with cattle like production complementary, since the ewes maintained themselves with which it left or it could not reach the bovine one, and did not need a special attention nor a manual labor cualificada.Además of all the previous one, produced a beneficial action on the meadows, smoothing the holes that produced the tracks of the bovine one, and contributed positively to the fertilization of campos.Actualmente, the veceras practically disappeared and the flocks normally are only of ewes. Still some compounds (ewes and goats) in the zones of mountain range and others of small size have left that the cows accompany. The Galician ovine race groups animals of small size, balanced proportions, enlanados and of white color, dedicated to the meat production. Its head is of small size, of generally straight profile fronto-nasal, tending to subconcave, generally lacking of horns in the females and, to have them, these they are rudimentary; in the males they are possible to be presented/displayed and in this case they predominate those of spiral double, with one in front wide, expensive one extended and narrows, emphasizing the extended nose, the fine nose and horizontal ears of average type, with a little muscular neck and of medium length. Its trunk is narrow and of measures provided, with the straight or slightly ascending back-lumbar line towards grupa, that is short and something fallen and their extremities is very fine, naked, without hair and plumbed well, the tail is very long, of low birth, giving a characteristic aspect to this race and their breasts enough are developed in proportion with the size of animal.Su color is white uniform, although they can see exemplary that they present/display irregular and inconstantes spots in head and members of brown color to cobrizo. The presence of the black color is little, although almost all flock it has a black ewe. The ranks of raised for ecotipo of mountain are located between 44 and 58 cms. in the females and between 55 and 65 cms. in the males, locating itself its weight between 20 and 35 kgs. in the females and between 30 and 40 kgs. in the males.
CATTLE EQUINO
the donkey or ass (Equus asinus) is a domestic animal of the family of the équidos ones, equidae and whose wild ancestros are africanos.La word donkey is a regressive derivative of Latin tadío "burricus" that meant small horse; "caballus" was a ' horse castradó used to throw or to load. The donkeys are equinos generally smaller and with ears longer than the domestic horse. They are mamiferos and they use them frequently to go with the flock, to take the cattle to pastar to the meadows or the mount or to take the wheat to the mill and to transport the flour later, for that reason also donkey is called to them fariñeiro. A male donkey can be crossed a mare and to produce a mule or mule if he is male, and a male horse can be crossed a donkey and to produce burdégano.Un burdégano is a resulting hybrid animal of the crossing between a horse and one asna, with the long ears, like the mother and that conserves of the horse only the head, that she is long and thin, with ample legs, hairy tail in all its length and the classic whinny, presenting/displaying less perfect forms, being of so large minor that the ass and revealing the sluggish character of the mother. Like hybrid animal, the burdégano is sterile almost always due to the differentiation in the number of chromosomes in the nucleus (64 Equino and donkey 62), which causes that when being combined young (mule or burdegano) with 63 chromosomes leaves, which to the being uneven makes that mules do not divide themselves in equitable form during meiosis.Las are extraordinarily docile, strong and resistant, reason why particularly valuable animals at the time of taking heavy loads consider themselves during long distances, mainly in mountainous and desert lands; formerly they used to transport the used water to extinguish fires, since his developed sense of obedience it even prevails over the natural fear to the fire. The burdéganos, however, are quite small and weak. The wild donkey is called onagro. From beginnings of history, the donkeys have been used to transfer loads, to throw of cars and to transport people, since in spite of not being as fast as the horse, they have one long life, its maintenance is less expensive, they have a great resistance and they are agile in deteriorated ways. The donkeys have one long reputation by their terquedad, but this must to the malinterpretación of some people of its sense of autoperseveración highly developed. It is difficult to force a donkey to do something that contradicts its own interests. They are animals intelligent, cautious, friendly, juguetones and interested in learning. Once its confidence has gained can be good companions in work and recreation and now is therefore conserved like mascots in some countries, in which its use as load animals have disappeared. Also they are popular to take a walk young in some tourist places and of recreation. The donkey was symbol of the Greek God dionisio, in fact numerous references to the donkey in the Hebrew Bible exist, for example in Old Rome, the ass, by the dimensions of his falo, was consecrated to Príapo to that was offered in sacrifice, since this God had killed one in the expedition of Baco to the Indians to have had the insolencia to dispute the prize to him of the force. The long history of the use of donkeys by the humans means that there is a great storage of cultural references to this one. The Romans took the encounter with an ass like omen from calamities. The gold ass is an ingenious novel written by Latin author Bright Apuleyo where is the famous episode of Psiquis. In folclore European we found references to the curativo power of the tail of donkey in cases of tosferina and punctures of scorpion. The donkey has been for a long time ignorance symbol. Some examples can be found in Dreams of one night of summer of Shakspeare and in numerous fables. The donkey is famous Silversmith, of the work of Juan Ramon Jimenez "Silversmith and I". In the masterpiece of Spanish Literature ingenious hidalgo Don Quixote of the Spot, the ass of Sancho Belly is called Rucio. In the film of Shrek and its sequels one of the protagonists it is an ass talking. The asses belong to the family of the équidos ones, and they are classified as well in the order of the perisodáctilos. The African wild ass classifies like Equus asinus, onagro like Equus hemionus to onager, kiang like Equus hemionus kiang, khur as Equus hemionus khur and kulán as Equus hemionus hemionus.En Spain, has been different historically three races from donkeys: the Ass Andalusian, the Catalan Ass and Leonine the Zamorano Ass, that as its name indicates occupy small areas of Andalusia, Catalonia and Castile and Leon respectively. Recently two races have been different more: the Ass of the Encartaciones, in the Basque Country and the Majorero Ass, in the Canary Islands. The rest of the Spanish asnal population denominates Common Ass, with a great morphologic and genetic variation. Leonine the Zamorano Ass had its moment of splendor in century XIX and at the beginning of the XX, when the crossing with mares gave rise to magnificent mules on whom it depended the farming and the transport of the territory of Castile and Leon. It is considered that the area where the race was satisfied to the present characteristics is the west of the province of Zamora: from Sanabria to the region of Sayago. This region is characterized by a typically continental climate, with warm and dry summers and to invier to us cold. As of century XVIII and as in Spain she increases the surface cultivated and the commercial interchanges between different regions are extended, the mule acquired great importance like traction animal and transport which increased its value to a great extent. It is in next zones with more agricultural and economic conditions, as they are the Southeastern of the province of Leon and the northeast of the one of Zamora, where became general at this time the use of this race to cross horses and to spurt to the buoyant market of the mules, that fell quickly with the arrival of the railroad and the agricultural machinery.
Pure horse Galician race, has other incorrect denominations like horse of the country, pony Galician, Galician FACA and FACA galizana.Su area of ample origin to all Galicia, being apt for the sport equitación of leisure and. The Horse of Pure Galician Race galopando long ago in wild be in favor of Galician earth forming abundant herds, like alive inheritance of our ancestors who occupied this same earth in that we lived, is the only native equina race of described Galicia at the moment. It is a sober animal and resistant, after giving itself during millenia as nutritional sustenance of the man, later was used during centuries like horse military of the armies and, during the times of peace, it helped in the workings of our fields, happening to comprise of natural, cultural, social, environmental the heap and historical of Galicia.Las first evidences of the presence of horses in Galicia are petroglifos in Viladesuso, in the zone of A Groba that would represent cars dragged by horses. The origin of the engravings of this slab is located, with complete certainty, in the Age of Bronze (Of 2,000 to 2,500 years before Christ). Later, in the area of pasturing of curro of Sabucedo a rock complex was discovered, in which it was managed to identify five horses, some of them in attitude of trote. Another test of the existence of wild horses in Galica in the protohistóricos times is diadema of Ribadeo in which clear stampings of horses mounted by the man, younger young to their side are observed and soldiers in scene. In spite of the previous existence of wild horses in Galicia, today the theory more commonly accepted on the historical origin of the Horse of Pure Galician Race is the maintained one by some authors who affirm that with the arrival of the town celta (600-500 before Christ) that came from the routes of the north, introduced in the Iberian Peninsula a young equine population: a elipométrico horse of little raised, small head, the short ears, grupa hard, coarse hair and of dark layer. These authors consider that this type of horse introduced by celtas is the direct ancestor of the existing native equine races today in the north peninsular.Los equipments discovered in the tombs, presumably célticas, make think that this town was first in domesticating the horse, until that moment hunted exclusively with aims alimenticios.En historical times the references to the horses that pastaban in mounts of Galicia are frequent. Estrabón, Pliny, Martial, Silvio Itálico and Columela, among others, mention their existence and praise some of their qualities. The references are also frequent during the time of reconquers it. Thus, Buios recalls in You the day of San Bartholomew, where every year the horses chose themselves that had to provide to the forces of the cavalry cristiana.A to start off of Kings Cato'licos, the references to the abundance of equine young of Galicia are constant. The entailment between the young of horses in some zones and the property and dominion of the powerful convents is clear. Brave Saa says in this respect that "he is interesting to remember as the equine young, in that form of freedom by our mounts, already we found it in the days of the colonizadora activity of the monks, century X and XI, tie the nuclei that little by little are arising around the convents". Many of the equine populations that still exist agree with that in other times they had direct entailment with the convents, with the Church or with his instituciones.Un key factor in the delicate process of historical conservation of the equine populations in freedom in Galicia was the extreme rusticity of Galician mounts, average natural in that they are developed from always, and which it exerted as opposed to of barrier the capricious mestizations that weakened almost all the races that shepherded long ago territories of Iberia.La generalized opinion is that the equina population descends, in greater or smaller measurement, of a common trunk, the Celta trunk, arriving at our days more or less racially mixed, just as all the population that gave rise to other compatible races, from Portugal to Scotland and Iceland, and that today represents the following races: the Portuguese Garrano, the Horse of Pure Galician Race, the Asturcón, of Asturias, the Basque Pottoka, the Horse of Merens, the Bardigiano, of Italy, the Landés, of France, the Icelander, of Iceland, the Shetland and the Highland, of Scotland, the Connemara, of Ireland, the Dartmoor, Exmoor, Welshman, Fell and New Forrest, of extinguished Great Britain and the Thieldon and Faca Soriana.Todas these populations equinas, although coming from a common trunk, the Celta, were put under throughout the centuries different environmental conditions and different degrees from human pressure, reason why inevitably they were separating by a main root; in addition, each one of them underwent different degrees from intrusión of foreign bloods, giving rise to more or less evident mestizations. In spite of all these ups and downs, these populations equinas maintained always enough morphologic and genetic characteristics in common, which allowed to select in each one of them a certain number of individuals with identificativas characteristics of group (derived from the adaptation to the circumstances which it was called on to them to live) and conserving, at the same time, certain peculiarities that make similars among them and directly related to that common trunk. At the end of the Eighties the and principles of the ninety Galician society, and in individual the autonomic Administration and the university group, following the recommendations of international organisms like the FAO, the UN and UNEP, of protection, valuation and conservation of the domestic animal races in extinction danger, were begun to worry because, although the population of horses in freedom in Galician mounts stayed in census, the more primitive genetic heap was losing itself due to the introduction in mounts, on the part of the cattle dealers, of stallion mestizos of other races with better meat aptitudes, thus to increase the yield of the little production of these animals. Many of the stallion ones introduced perished soon after by lack of resistance to extreme environmental conditions and feeding, or even victims of predators. Nevertheless, other stallion ones loosen at time of mating (Spring and summer) managed to reproduce, which little by little was mestizando the native cattle, until putting it in danger of extinción.Los horses operated in regime of freedom in Galicia they are distributed mainly by the zone southwestern of Pontevedra, central and North zones of the province of Lugo and in the zone the northwest of the province of A Corunna. They live in areas of ample mountain ranges and I mount, with few trees, abundant arbustiva vegetation and with little or any human population in his entorno.La productive direction of the Horse of Pure Galician Race is not the meat production, although at first it is possible yes to be thought that by the exploitation system about extensive regime of most of the enrolled units. Indeed by not being exemplary with characteristics adapted for the meat production, he was reason why the cattle dealers tried to introduce in stallion Galician mounts of other more suitable races for this aim, obtaining with that to weaken the racial characteristics of the Galician native horse. It is certain, however, that because the race remained forgotten many years, the only productive exit that it had she was the one of a very little meat production, but it is necessary to consider that that little production did not imply expenses, reason why netos.La was translated in benefits productive direction that must take the young and selection of the Horse of Pure Galician Race must be the obtaining of products with sport qualities, exhibition and leisure, because of by himself already it has other qualities that to many other races they need and that in very few cases will be able to obtain: rusticity, adaptation to means and identificativo temperament of race. The units of Pure Galega Race are very apt for the practice of the equitación in all their modalities, as much in sport equitación of competition like in equitación of leisure. They are specially apt for strolls and routes of ecuestre tourism, for tests of jump of obstacles in category "pony", horseball, hook light and Galician walking; in addition, by its calm and noble temperament, they will be very valid for centers of hypotherapy (therapeutic equitación) with discapacitados physical or psychic and can help the social reintegration of drogodependientes and marginalized sociales.Los bred units in absolute freedom in Galician mounts they demonstrate a special rusticity, very being adapted to means where they live, sometimes in extreme conditions as much of feeding as climatic. In this natural atmosphere it can seem a nervous animal, aloof and indómito, nevertheless, when one grows up in conditions of semifreedom or in intensive estabulación it turns out to have a calm temperament, noble in the acts, peculiar and tasteful of the presence of the man, showing a great affectivity, specially by the children. All the morphologic characteristics that disfigure the bred units of the race in freedom state (long hair, great belly, thinness, raquitismo, etc.) they disappear when they grow up in favorable conditions, or in semiestabulación (sheltered in blocks by the nights and meadows during the day) or in intensive estabulación (permanently in block), and still more when to the good conditions of estabulación, feeding and toilets a correct regime of daily exercise is added to them, being very proportionate and harmonic animals as much physically as in his movimientos.El Horse from Pure Galician Race groups animals of straight or subconcave profile, elipométricos and of sublongilíneas proportions. With one raised to the cross between 120 and 140 cms., castrates chestnut or black and a docile, calm, brave temperament and inteligente.Tiene a provided head, with extended front and flat, with abundant topete, small and pilosas ears, salient and or noticeable ocular orbits, great, alive and expressive eyes, the fat lips, being able to sometimes present/display a tuft of hairs in the superior one (moustache), as well as long hairs in the region of the beard or the muscle tassel, extending also by the region of the inferior jaw (bearded) and of the channel exterior.El provided neck, with good conformation and abundant horsehairs, it presents/displays outstanding cross. The back-lumbar line tends to the rectitud, grupa is simple and something inclined, the birth of the tail is average, and is long, the belly or abdomen is cleared and the chest with tendency to the depth. Backs slightly inclined, fine, short and strong extremities, powerful and hard, lukewarm joints short, dark helmet, tending to black, of round conformation, small and hard, provided well. They present/display little corneous and dérmicas productions (brown, spur and bristles in the spur). Black or brown layer.
AVICOLA
Hen of MOS: The race Hen of MOS, has other denominations like hen piñona, hen galega and has its origin in the Earth of Chá, the province of Lugo and has two productive directions the eggs for consumption and the meat. At the beginning of century XX they were seen by the region of the Terra Chá, in the province of Lugo, hens greater than the common ones, very appreciated by the quality of its meats, and that emphasized by their peculiar crests. The origin of the hen (Gallus gallus domesticus) comes from the common trunk of the selváticas hens that they come from the Asian Southeastern, agreeing most of the historians in which the predecesora species happens through the bankiva Gallus. Most of the present races comes from crossings with one or several from the three great Asian race-trunks: Cochinchina, Langsham and Brahma-Putra. Being based on this classification, the Hen of MOS could be included within the Brahma-Putra origin, race by which if it could be seen influenced, although it is a this resistable and hardly insignificant affirmation at the present time. Taking care of other updated classifications more for the basic types of races of hens, we included our race between those of Atlantic type. Historically, the producers of Capon of Vilalba selected their hens for the obtaining of better units and to later destine them for the obtaining of their product, although in many cases the units lacked sufficient morphologic uniformity. It is as of the years the 40 when in the old Regional Cattle Station of Galicia it is put under the race a selection process and fixación, acquiring itself first units in the parish of San Xiao de Mos, of the municipality of I castrate of King, province of Lugo, reason why it is decided to give to the group the name of the parish. After several years and after reaching the uniformity of his morphologic characters as as much productive, it begins to his great expansion by all Galiza. To a large extent of the towns of Galiza the race remembers fehacientemente, although apparently less by the province of Pontevedra extended. As of year 1960 with the reinforcement of the industrial poultry keeping, it is come to a fast introduction of crossings of races of foreign hens, very selected, to reach discharges productions, that went separating to the native hens, falling in the forgetfulness the Hen of MOS to arriving at the extinction danger. The race, as we know it nowadays, is original of the region of the "Terra Chá", province of Lugo, although immediately it extended by the four Galician provinces and at the moment it is distributed in isolated nuclei by all Galicia. This hen adapts well to any type of land and atmospheric conditions, are of mixed type, with good meat yield, a meat of much flavor, to which if it adds an acceptable egg production to him, it causes that the race is interesting for rural bird-raising operations or other operations of greater commercial interest. They grow up in freedom, in permanent contact with open spaces and abundant vegetation. Thus, together with an feeding composed of natural products like cereals (maize, wheat, etc.), plus all those products that to him the nature provides, productions of great final quality are obtained. It has a shining, abundant and compact plumage, puts eggs of a minimum of 50 grams, with the clear rind of brown color. The rooster of this race weighs between 3.5 and 4 kgs. and the 3 hen of the 2.5 to kgsy ring has approximately 22 mm the rooster and 20,2 mm the hen. Its head rather small and either is conformed, with the red face, smooth and of fine texture and crest of red color, in pea, with three longitudinal of papilas or points or defined rows. The chins are red, small, of fine texture, smooth, with the inferior or cleared thickness and the small, smooth orejitas, of lanceolada form and red color, the strong, vigorous and or curved tip, in the superior jaw predominate corneous the dark brown color on the yellowish one, in the inferior jaw can appear spots of dark brown color mothers only in the proximal part. The eyes are great, cleared and of dark color orange, robust, rather long the neck esbelto and, getting up, either emplumado and or united at the top, with abundant esclavina floating on the coasts, the trunk: wide, deep, long, slightly inclined expensive to the tail, the wide back and falling slightly to the tail, town of fringes of medium length, the wide, deep and prominent chest, of great capacity, the tail: of small size, the sickles of great volume are short exceeding slightly to the pens rudders that wide and are superposed, the ample abdomen, the small wings rather, well fond of being coaxed and fitted to the body. Pernís strong, robust, visible and of medium length, strong, heavy tarsos, of yellow color, medium length, without pens and with four strong and straight fingers. The morphology of the hen in general is like the one of the rooster, considering the differences due to sex. The crest less is developed than in the roosters, the chins are smaller and also the orejita is smaller but it conserves the lanceolada form. The chest is salient but less than in the rooster and of forms more cleared the set of the plumage in the rooster it is of color leonada with a sure shade red-mahogany the esclavina and the fringes are of clearer color that the rest of the mantle. The pens small covers of the wings and shoulders are of a darker color. The primary rowers are black, bordered of leonado and the secondary rowers are leonadas almost in their totality, except in the center who acquire black color, with the black covers of the flight. The tail has the rudders and black sickles with a metallic green brightness. In the hen the plumage of the head is leonado, with esclavina of intense leonado color, being black the covers of the flight and the rudders of the tail and, partly, the primary rowers.
PIG CATTLE
Celta Pig: The Race of Celta pig, pig of the country, Galician pig, beiro, pig of eel back, is original of all Galicia and has a high quality of meat. The original sort of all the pigs is "His", with its three prehistoric trunks: - His scrofa (European wild boar) - Its Mediterranean (Mediterranean wild boar) - His vittatus (Asian pig). The Celta trunk would come from the crossing His scrofa ferus with the Striatosus subgenus, that extended by different countries from Europe, like France, Belgium, Denmark, Russia, Sweden, Norway, Germany, Austria, Hungary, Switzerland and Portugal, giving rise to different célticas groupings, some of them already extinguished nowadays. In Spain several célticos derivatives have been described, in addition to the Celta Pig, like the Navarrese Baztanés, Catalan, of Vich, Molinés, of Guadalajara, Alistano, of Zamora, Lermeño, of Towns and the type more unified, called Flat Victoriano.El Celta Pig, representative of pure the Céltico trunk, is the only original pig race of Galicia and was most important in our country until beginnings of this century, suffering from then a continuous censual reduction and abandonment of the custom of the pig pasturing, all it caused by the rural depopulation and the emigration, which brought with himself the lack of manual labor and abandonment of earth and also by the import of foreign races to intensify the productive systems and to increase the yields of celta explotaciones.En year 1951 only a 14% of the total era of race, to arrive later at almost the disappearance, even got to be descatalogada in the Eighties by the Ministry of Agriculture, although at the present time it is including in the Official Catalogue of Races of Cattle of Spain like Spanish native race of special protection or in extinction danger, collection in Real decree 1,682/1997, of the 7 of noviembre.Actualmente, exists exemplary of the race in all Galicia, although they are concentrated mainly in the province of Ourense, in the south of Lugo and the center and the northwest of A Corunna. It is a rustic, agile animal, with good aptitude for the march by his strong locomotive apparatus, which allows him to cross great distances in the pasturing, adapting perfectly to the Galician native forests, where it shepherds and it takes advantage of the seasonal natural resources like chestnuts and acorns. It has a bony and muscular system very developed, mainly the previous third, with strong head, releases and fleshy, extended members, that confer to jamón a form to him of "violin", bent back, of great length, that reaches the meter and means sometimes, grupa demolished, heavy skin populated with bristles and long tail. The vertebral length of column confers the characteristic swinging to him in his to walk, which gave rise to popular names like "Pig of eel back". The females of Celta Pig begin themselves to cover to the 7-8 months of age and, after a gestation of 114 days, usually they give birth between 12 and 14 pigs, that manage to raise easily because they have good maternales qualities and a number sufficient of useful teats to feed all the pigs. The pig race celta groups animals of great size, dolicocéfalos and frontonasal profile of subconcave to rectum, eumétricos and longilíneos. As a whole they are rustic and harmonic animals. Within this race 3 varieties according to their location and to the absence or presence are different from pigmentaciones, the Santiaguesa, Rust-coloured and the Carballina. The varieties santiaguesa and rust-coloured are located in the south of the provinces of Lugo and To Corunna and in the provinces of Pontevedra and Ourense, whereas the carballina variety is original of the region of Carballo and bordering regions in the province of A Corunna. Its head is of great, strong size, extended and of frontonasal profile of subconcave to rectum, being as a whole voluminous with the flat and provided forehead, forming an acute edge in the line of nuca.y great ears and falls that cover the small eyes. Its neck is long, narrow and strong and its thorax is strong and deep, with costillares little been nauseated. The long backs, slightly inclined and of manifest musculatura, make the previous third more robust. Their back and backs narrow, long (it counts on six lumbar vertebrae) and are bent. Line to dorsolumbar draws from cross wide arc that becomes in the union of back and grupa, that is fallen, with muscular formation more prominent average. The tail is provided in its extremity of a tassel of bristles and it twists of typical way. The belly and the genitals are external, the gathered belly, with flat inferior line, a minimum of 6 developed nipples, ample implantation and regularly spaced. and the testicles affluent formed, symmetrical in length and size. Their long and strong extremities well are formed, with joints impias and defined and the resistant and hard hooves, with total absence of pigmentación, they give an alive, graceful march him and of swinging characteristic of the race. In its hair and color the santiaguesa variety is characterized to have a pink skin with total absence of pigmentaciones, the rust-coloured one has small pigmentaciones as a circular spots of color gray-marengo and the carballina is characterized by the extensive shining black pigmentaciones that sometimes can get to cover all their body. In the three varieties the skin is covered with abundant bristles, long and strong.